Innowacyjność UE do poprawy

Przeczytaj także: Projekty innowacyjne: systemy wsparcia w UE

Najbardziej konkurencyjne gospodarki świata inwestują w działalność badawczo - rozwojową ogromne środki. W krajach BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA) jest to od 4 do 11 proc. PKB. Szacuje się, że w 2013 roku wzrost wydatków na ten cel w UE będzie niższy niż stopa inflacji (1,5 proc.). Unia stymuluje państwa europejskie do zwiększenia wysiłku i sięgnięcia poziomu 3 proc. PKB rocznie w 2020 roku.

Niektóre kraje oferują wyjątkowo korzystne zachęty podatkowe, nieobłożone wieloma ograniczeniami w zakresie np.: lokalizacji działalności badawczej, sposobu jej finansowania, posiadania praw własności intelektualnej itp. W większości systemów podatkowych zachęty dotyczą kosztów operacyjnych, tj. wynagrodzeń, zaopatrzenia w materiały i surowce oraz kosztów usług zewnętrznych. Ponadto wiele państw stosuje korzystniejsze rozwiązania podatkowe dla nowopowstałych przedsiębiorców.

Aby zachęcić przedsiębiorców do aktywności B+R najczęściej stosowane są systemy hybrydowe, zarówno zachęt podatkowych, jak i grantów. W Polsce przedsiębiorcy mają obecnie do dyspozycji dwa rodzaje zachęt podatkowych. Mogą korzystać z ulgi na nabycie nowych technologii, pozwalającej na odliczenie od podstawy opodatkowania do 50 proc. wydatków na zakup nowej innowacyjnej technologii, stosowanej na świecie nie dłużej niż 5 lat. Dostępne są też comiesięczne odpisy od podstawy opodatkowania w wysokości do 20 proc. przychodów z tytułu działalności B+R, pod warunkiem jednak, że firma posiada status Centrum Badawczo-Rozwojowego.

Taka konstrukcja systemu powoduje, że do każdej złotówki zainwestowanej w działalność B+R przedsiębiorca musi dołożyć 3 gr., podczas gdy we Francji, dzięki tamtejszym przepisom, z każdego zainwestowanego dolara przedsiębiorca odzyskuje ponad 40 centów.

Jak pokazuje tegoroczny raport Deloitte „Przegląd zachęt na działalność badawczo-rozwojową (R&D) na świecie w 2013 r” oraz „Poland Corporate R&D Report 2013” zdecydowana większość polskich przedsiębiorców (88 proc.) zadeklarowała, że finansuje badania i rozwój ze środków własnych. Spośród nich niespełna 30 proc. przeznacza na ten cel 1-3 proc. obrotów. Najwięcej (nawet ponad 10 proc.) wydaje się w branży TMT oraz energetycznej.

W Polsce 75 proc. przedsiębiorców deklaruje, że w ciągu najbliższego roku – dwóch utrzyma wydatki na badania i rozwój na tym samym poziomie lub je podniesie, ale pod warunkiem zwiększenia przez państwo zachęt (większa liczba i wartość). Polskie i czeskie firmy, mówiąc o zachętach, mają na myśli ulgi podatkowe. W pozostałych krajach Europy Środkowej większą popularność mają dotacje.

Jak pokazały badania polscy przedsiębiorcy mogą nie mieć wiedzy na temat poszczególnych zachęt. Spośród wymienionych w badaniu 15 typów preferencji i ulg, w przypadku 12 mniej niż połowa badanych przyznała, że kiedykolwiek o nich słyszała. Jeszcze gorzej jest z ich korzystaniem. Aż w 13 przypadkach skorzystało z nich jedynie 20 proc. ankietowanych przedsiębiorstw. Największą rozpoznawalność mają zachęty finansowe z funduszy unijnych.

Na przepisy prawa, jako przeszkodę w rozwoju innowacyjności, wskazują przedstawiciele administracji samorządowej. „Skomplikowane i czasem nielogiczne procedury zamówień publicznych uniemożliwiają wspieranie realnie innowacyjnych pomysłów. Europejskie prawo o zamówieniach publicznych zakazuje podejmowania działań ryzykownych przez władze publiczne. Tymczasem działalność innowacyjna jest skrajnie ryzykowna. Należy zatem przemodelować system dystrybucji środków unijnych, jeśli chcemy budować konkurencyjność i innowacyjność gospodarek” – mówił podczas wczorajszego panelu Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek województwa pomorskiego.

Aż 30 proc. polskich przedsiębiorców nie korzysta z ulg podatkowych ponieważ nie ma pewności, jakie podejście do wydatków na B+R zastosują wobec nich służby podatkowe. W Polsce najczęściej firmy rezygnują z ubiegania się o dotacje z przyczyn formalnych (42 proc.) i obawy przed biurokracją (25 proc.). Niepokoi fakt, że tylko niecałe 5 proc. polskich przedsiębiorstw jest bardziej zainteresowane funduszami zwrotnymi niż dotacjami. Zwłaszcza, że w budżecie 2014 – 20 planuje się zastąpić dużą część dotacji bezzwrotnych – instrumentami zwrotnymi. „Aby zmienić obecną sytuację potrzebna jest większa determinacja zarówno ze strony państwa, jak i samych przedsiębiorców.” – podsumowuje Magdalena Burnat-Mikosz.