Dealerzy samochodowi skontrolowani przez UOKiK

Przeczytaj także: UPC Polska ukarana przez UOKiK za wygórowane koszty wypowiedzenia umowy

Pomiędzy październikiem 2003 roku a majem 2004 roku Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeprowadził kontrolę wzorców umownych zalecanych przez importerów nowych samochodów. Wykazała ona szereg nieprawidłowości. W związku z tym, UOKiK postanowił sprawdzić, czy powyższe wzorce stosowane są przez dealerów aut w obrocie konsumenckim oraz w jakim zakresie zawierają one niedozwolone klauzule naruszające interesy słabszych uczestników rynku. Przeanalizowano 65 dokumentów (zamówień, umów sprzedaży, ogólnych warunków gwarancji) stosowanych przez sprzedawców marek: Alfa Romeo, BMW, Citroen, Daewoo, Fiat, Ford, Honda, Hyundai, Kia, Mazda, Mercedes, Mitsubishi, Nissan, Opel, Peugeot, Renault, Seat, Skoda, Suzuki, Toyota, Volkswagen oraz Volvo.

Kontrola potwierdziła obawy Urzędu. Nieprawidłowe wzorce stosowało aż 80 proc. dealerów. Tylko wobec 20 proc. sprzedawców UOKiK nie miał żadnych zastrzeżeń. Większość przedsiębiorców zadeklarowała wycofanie się z zakwestionowanych postanowień. Przeciwko ośmiu zostały złożone pozwy w Sądzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dotyczą one dealerów aut: Seat, Kia, Honda, Ford.

Wobec faktu, że badanie objęło jedynie fragment rynku a jego celem było sprawdzenie przynajmniej jednego wzorca umowy o sprzedaż każdej marki samochodu, która jest dostępna na polskim rynku, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie kontynuował monitoring dealerów nowych aut.

Stwierdzone przez Urząd nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim:

a) zastrzeżenia możliwości zmiany ceny samochodu przez sprzedawcę już po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa do odstąpienia od niej. Klauzule te przewidują, że cena samochodu może wzrosnąć w przypadku między innymi zmiany przepisów podatkowych czy stawek celnych. Działanie takie jest bezprawne. Przedsiębiorca nie może przerzucać ryzyka związanego z działalnością gospodarczą na słabszego uczestnika rynku. Ponadto, każda zmiana ceny, bez względu na jej przyczynę, powinna uprawniać konsumenta do odstąpienia od umowy.

Przykłady zakwestionowanych klauzul:

- Ostateczna cena samochodu może ulec zmianie o ile po dacie zamówienia zmianie ulegną przepisy podatkowe (w tym dotyczące podatku akcyzowego) lub celne dotyczące sprzedaży samochodu,

- Klienta obowiązuje cena aktualna w dniu odbioru zamówionego samochodu.

b) zatrzymania zaliczki wniesionej przez konsumenta w przypadku jego rezygnacji z umowy. Częstą praktyką dealerów jest pobieranie pełnej kwoty, którą nabywca wpłacił na poczet nowego samochodu jako kary umownej w sytuacji, gdy rezygnuje on z zakupu. Mimo, że przedsiębiorca jest uprawniony do żądania zwrotu poniesionych kosztów związanych na przykład z częściowym wykonaniem umowy, wysokość kary umownej powinna być proporcjonalna. Zatrzymanie pełnej zaliczki automatycznie w każdym przypadku wycofania się przez słabszą stronę kontraktu z umowy jest karą wygórowaną. Ponadto wzorzec powinien przewidywać zadośćuczynienie konsumentowi w sytuacji niewykonania zobowiązań przez sprzedawcę. Tymczasem w wielu wypadkach nie ponosi on z tego tytułu żadnych konsekwencji. Zdaniem UOKiK rażącym naruszeniem prawa jest również postanowienie uzależniające wypłatę zaliczki od znalezienia kolejnego nabywcy auta. Niedopuszczalne jest także zatrzymywanie zaliczki w przypadku nieodebrania przez konsumenta listu poleconego z zawiadomieniem o terminie odbioru pojazdu bez względu na okoliczności.

Przykłady zakwestionowanych klauzul:

- Sprzedawca może zwrócić kupującemu wyłącznie wpłaconą zaliczkę w nominalnej wysokości bez odsetek, jednakże dopiero po sprzedaniu innemu klientowi i po potrąceniu kosztów poniesionych przez sprzedawcę,

- Sprzedawca może po bezskutecznym upływie 15 (piętnastu) dni od otrzymania przez Kupującego żądania odbioru pojazdu, wysłanego w formie listu poleconego za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, odstąpić od Umowy, zachowując zaliczkę wpłaconą przez Kupującego i żądać od Kupującego tytułem odszkodowania sumy w wysokości 10% (dziesięć procent) ceny.