Szara strefa a wyroby akcyzowe 2010
2011-08-31 11:54
Szara strefa jako%PKB, w wybranych krajach UE © fot. mat. prasowe
Przeczytaj także: Przemyt papierosów w Polsce
Szara strefa w Polsce. Skala i uwarunkowania zjawiska
Charakterystyka szarej strefy
Problem szarej strefy, jej przyczyn i skutków dla polskiej gospodarki od wielu lat znajduje się w centrum zainteresowania ekonomistów oraz polityków. Brak oficjalnych i w pełni wiarygodnych danych dotyczących jej rozmiaru utrudnia rzetelne badania, jak również staje na przeszkodzie skutecznym działaniom zmierzającym do jej ograniczenia.
Pod pojęciem szarej strefy rozumiemy działalność zarobkową, prowadzoną bez wnoszenia odpowiednich należności, płacenia stosownych podatków i bez przestrzegania obowiązujących norm prawnych. Do szarej strefy zaliczymy zarówno zarejestrowanych podatników nie w pełni deklarujących swoje dochody, jak i osoby niezidentyfikowane, niezarejestrowane, działające zupełnie poza systemem podatkowym.
Z szarą strefą związane są charakterystyczne uwarunkowania społeczne, które istotnie utrudniają walkę z tym zjawiskiem. Towar przemycony jest wprowadzany do obrotu po cenie nie uwzględniającej podatków, przez co ma niższą cenę, co czyni go atrakcyjnym dla potencjalnych konsumentów. Kupujący przemycony towar uzyskuje więc produkt w jego percepcji podobny, ale za zdecydowanie niższą cenę. W konsekwencji, nabywca np. przemyconych papierosów, choć ma świadomość uczestniczenia w nielegalnym procederze, nie czuje się przestępcą, gdyż nabywa on artykuł zasadniczo nie będący towarem nielegalnym w jego świadomości. Samo zaś poczucie godzenia w interesy fiskalne państwa rzadko jest wystarczającym czynnikiem, który powodowałby niechętny odbiór społeczny zjawiska szarej strefy. Potwierdzeniem, że przemyt papierosów w odbiorze społecznym jest praktycznie traktowany jako jedna z form nielegalnej, ale jednak „nie przestępczej” działalności, jest to, iż np. w Holandii w system detalicznej dystrybucji przemyconych papierosów zaangażowana jest znaczna liczba obywateli tego kraju, którzy nie pozostają w innych sferach w konflikcie z prawem.
Rzeczywista ocena wielkości szarej strefy w przypadku Polski nastręcza istotne trudności.
Zgodnie z badaniami GUS, wielkość szarej strefy w ostatnich latach wynosi między 11% a 14% PKB, co daje średnio poziom ok. 140 mld zł . Jednak dane zewnętrznych ekspertów wskazują, iż poziom szarej strefy w Polsce może znacznie przekraczać rządowe szacunki i sięgać 26% PKB Polski (ok. 290 mld zł), czyli dwa razy więcej niż podaje GUS.
fot. mat. prasowe
Szara strefa jako%PKB, w wybranych krajach UE
Niezależnie od oceny wielkości szarej strefy (szczególnie że poziom 10% nadal można uznawać za wysoki), istotne jest uchwycenie przyczyn i konsekwencji jej istnienia. Nie ulega wątpliwości, iż szara strefa wywiera ujemny wpływ na całą gospodarkę i jest zjawiskiem wysoce niekorzystnym z punktu widzenia budżetu państwa, ponieważ powoduje obniżenie dochodów budżetowych. Oddziałuje ona również negatywnie na konkurencyjność gospodarki, stawiając podmioty z tej strefy w uprzywilejowanej sytuacji.
Zależności między szarą strefą na finansami publicznymi
Zależność między finansami publicznymi a wielkością szarej strefy nie jest jednak w pełni jednoznaczna. Dostępne badania pokazują, iż postrzeganie problemu szarej strefy przez władze odpowiedzialne za finanse publiczne jest zagadnieniem złożonym. Wynika to między innymi z tego, że ubytek w podatkach jest ograniczany tym, iż ok. 2/3 dochodów uzyskiwanych w szarej strefie jest wydawanych w ramach oficjalnej gospodarki. Dodatkowo dochód z szarej strefy zwiększa poziom życia co najmniej 1/3 pracującej populacji, a sama możliwość znalezienia pracy w ramach szarej strefy ogranicza presję polityczną na rząd związaną np. w wysokim bezrobociem.
Z punktu widzenia budżetu państwa skłonność do niedostrzegania długofalowych skutków funkcjonowania szarej strefy wiąże się również z chęcią realizowania krótkoterminowych korzyści podatkowych z tytułu znacznych wzrostów akcyzy. Zanim konsumenci i rynek dostosują się do nowych poziomów cen poprzez znaczny spadek legalnej sprzedaży i wzrost przemytu, budżet państwa jest w stanie uzyskać szczególnie wysokie wpływy podatkowe. Taki stan rzeczy oznacza jednak, że istnieć może potencjalne napięcie między niektórymi rodzajami przedsiębiorców, zwłaszcza tymi, którzy funkcjonują w branżach gospodarki obciążonych wysokimi podatkami (np. tzw. towary akcyzowe alkohol, paliwa czy wyroby tytoniowe), a interesami i celami samego państwa
oprac. : eGospodarka.pl
Przeczytaj także
-
Papierowe ewidencje akcyzowe będzie można prowadzić do końca stycznia 2024 r.
-
Szara strefa to nieuczciwa konkurencja
-
Szara strefa w Polsce - miliardowe straty dla budżetu
-
Płatności elektroniczne a szara strefa 2013
-
"Szara strefa" w gospodarce
-
Płatności elektroniczne a szara strefa 2010
-
Płatności elektroniczne a szara strefa
-
Rozliczenia VAT: szansa dla firm ukaranych przez fiskusa przed 6 czerwca 2023 r.
-
Alkohol znów drożeje. Co ma wpływ na cenę?