Analiza strategiczna: model 5 sił Portera

Przeczytaj także: Zarządzanie firmą: zapewnienie ciągłości działania

Odpowiedź na to pytanie należy podać przewrotnym pytaniem. Mianowicie – co by na to powiedział profesor Porter, jeden z najwybitniejszych analityków strategicznych na świecie? Michael E. Porter urodził się w 1947 roku w Ann Arbor, Michigan. W czasach szkolnych, dzisiejszy autorytet zarządzania strategicznego i ekonomii lubił podróżować, grać w piłkę, golfa oraz baseball. Profesor służył również w armii Stanów Zjednoczonych. Ten tradycyjny dla chłopców w jego ówczesnym wieku start, zaowocował wspaniałą karierą naukową i zawodową. Tytuł MBA otrzymał w Harvard Business School, doktorat obronił na Uniwersytecie Harvarda, natomiast tytuł BSE został mu nadany na Uniwersytecie Princeton. Karierę profesora, Porter kontynuuje w Harvard Business School. Podczas swojego olbrzymiego wkładu w rozwój ekonomii i zarządzania strategicznego, profesor Porter zdobywał wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, jak i światową estymę jako autorytet w zakresie ekonomii i zarządzania, szczególnie biorąc pod uwagę kwestie związane z konkurencyjnością oraz analizą strategiczną.

W dzisiejszych realiach zarządzania, analizę strategiczną można rozumieć bardzo szeroko, nie tylko jako zbiór etapów i metod konkretnego postępowania, ale również (lub też przede wszystkim) jako sposób działania właściwy ludziom i organizacjom ukierunkowanym na myślenie strategiczne. Analiza strategiczna to jedno z głównych narzędzi analizy fundamentalnej, jednakże zgodnie z tym co było już wcześniej wspomniane jest często pomijana przy określeniu funkcjonowania i szerszych perspektyw przedsiębiorstwa. Prognozowanie i analiza finansowa sprawozdania finansowego oraz uwieńczenie tego procesu kamieniem milowym analizy fundamentalnej, czyli wyceną określonej spółki, w zasadzie wystarcza większości inwestorów do podjęcia wiążącej finansowo decyzji. Czy rozpatrując jednak bilans spółki, czy rachunek zysków i strat jesteśmy w stanie określić działalność przedsiębiorstwa w ujęciu dynamicznym? Wydaje się, że nie, gdyż sprawozdania finansowe na ogół robione są na określony dzień, zwany bilansowym. Nierzadko dochodzi do próby, w miejmy nadzieję granicach etyki biznesowej, wykazania jak najlepszych wyników w poszczególnych pozycjach, po to by wskaźniki pokazywały to co inwestorzy chcą, żeby pokazywały – czyli dobrze rozwijającą się i prosperującą spółkę, ze wspaniałą kondycją finansową i dobrze zapowiadającymi się perspektywami. Przypadki Enronu, Worldcomu czy też wielu innych spółek szaleństwa internetowego pokazują, że sprawozdania finansowe to nie wszystko. Z drugiej jednak strony próba jakościowej oceny strategicznej spółki jest wysoce czasochłonna, a nierzadko brak jest informacji niezbędnych do jej przeprowadzenia.

W przypadku, gdy ilość informacji wystarcza do przeprowadzenia analizy, możemy skorzystać z dorobku omawianego wcześniej naukowca. 5 sił Portera to obok analizy SWOT prawdopodobnie najczęściej powtarzana pozycja w umyśle studenta podczas niejednej sesji. Porter zaproponował zanalizowanie sektora działalności poprzez zbadanie pięciu czynników kształtujących jego atrakcyjność dla obecnych i potencjalnych inwestorów. Wśród czynników jakie zostały stworzone przez Portera można wymienić:

• siła oddziaływania dostawców i możliwości wywierania przez nich presji na podmioty z sektora,
• siła oddziaływania odbiorców i możliwości wywierania przez nich presji na podmioty z sektora,
• konkurencja wewnątrz sektora,
• groźba pojawienia się nowych producentów,
• groźba wprowadzenia substytutów.