Innowacyjność MSP a rządowe wsparcie

Przeczytaj także: Korzystanie z Internetu a sektor MSP

Jak pisze autor raportu programu Ernst & Young Sprawne Państwo dr Darek Klonowski, niska dostępność finansowania sprawia, że firmy nie mają środków na inwestycje związane z rozwojem i transferem wiedzy, badaniami czy innowacjami. Z kolei brak innowacyjnych rozwiązań wpływa na tempo wzrostu gospodarczego całego kraju. Niewielu nowym, potencjalnie innowacyjnym firmom udaje się przetrwać na polskim rynku dłużej niż 5 lat. Powodem takiego stanu rzeczy są przede wszystkim trudności w pozyskiwaniu środków finansowych. Miały temu przeciwdziałać rządowe programy wspierające innowacyjność w MSP, ale na razie brak im spektakularnych sukcesów.

Firmy z sektora MSP stanowią 99,8% wszystkich przedsiębiorstw w Polsce, zatrudniają 70,1% pracujących i generują 47,7% PKB. Jednocześnie dostępność finansowania dla firm tego sektora jest w naszym kraju dużo niższa niż w pozostałych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wykorzystanie rządowych programów wspierających małe i średnie przedsiębiorstwa jest również znacznie niższe od europejskich norm.
Badania przeprowadzone na zamówienie programu Sprawne Państwo ujawniły, że dostępne źródła finansowania nie są przystosowane do potrzeb MSP i dotyczy to zarówno finansowania z rynków kapitałowych, jak i z programów rządowych. Dobrze rozwinięte fundusze inwestycyjne (venture capital i private equity) operują zupełnie innymi kategoriami środków, niż te potrzebne małym i średnim przedsiębiorstwom. Banki natomiast często nie posiadają narzędzi do oceny najbardziej innowacyjnych projektów i firm, dlatego chętniej inwestują w większe przedsiębiorstwa, chcąc maksymalizować zyski i ograniczyć ryzyko. Programy rządowe oferują natomiast środki zbyt małe, niewystarczające na potrzeby wdrażania innowacyjnych rozwiązań w sektorze MSP. Na rynku mamy więc do czynienia z luką finansową. Firmy praktycznie nie mają możliwości uzyskać finansowania w przedziale od 0,6 do 1,5 miliona dolarów oraz na poziomie około 3,0 milionów dolarów, a właśnie takie zapotrzebowanie deklarują właściciele małych i średnich przedsiębiorstw.

Kolejnym problemem jest rozproszenie rządowych programów - jest ich około czterdziestu, zarządzane są przez 5 ministerstw, a koordynowane w ich imieniu przez 350 instytucji rządowych i publicznych. Do tego dochodzi fakt, że programy mające podnosić innowacyjność polskiej gospodarki są źle adresowane – wiele z nich nie ma ściśle określonej grupy docelowej. Mogą z nich korzystać zarówno przedsiębiorcy, jak i placówki naukowe, ośrodki badawcze i instytucje państwowe, z których wiele nie ma wystarczających umiejętności komercjalizacji badań. Uzyskanie dofinansowania utrudniają również skomplikowane procedury i rozbuchana biurokracja.

„Programy wspierające przedsiębiorczość nie trafiają w potrzeby MSP, są słabo ustrukturyzowane i koordynowane, a świadomość ich istnienia wśród przedsiębiorców jest bardzo niska” – podkreśla autor raportu dr Darek Klonowski. – „Sytuacji tej można by zaradzić, chociażby przez lepsze zbadanie potrzeb MSP i lepszą koordynację działań związanych z prowadzeniem, ale także promocją rządowych programów. Program, który mógłby skutecznie wspierać innowacyjność MSP nie byłby trudny do zrealizowania, a jego koszt nie przekroczyłby 4,9 miliarda dolarów. W porównaniu z obecnie wydawanymi w ramach różnych programów 26 miliardami, to niewiele.”

Dr Klonowski ostrzega również, że jeśli nie zwiększy się dostęp do kapitału dla MSP, ani nie wzrośnie świadomość oferowanej pomocy, a programy nie zostaną uproszczone i nie będą lepiej zarządzane, to firmom z sektora MSP ciężko będzie inwestować w nowe technologie, rozwój oraz innowacyjne rozwiązania. A to oznacza spowolnienie wzrostu ekonomicznego i rozwoju polskiej gospodarki.

Z badania można także wysnuć inne wnioski. Po pierwsze, badanie potwierdza, że przed sektorem MSP nie stoi jedno konkretne wyzwanie dotyczące podejścia do innowacyjności. Analiza czynników w oparciu o całość próby (n=262) pokazuje, że sektor MSP musi się zmagać z wieloma różnymi wyzwaniami związanymi z konceptualizacją innowacji, jej wdrażaniem czy wreszcie funkcjonowaniem w konkretnej organizacji. Jest mało prawdopodobne, aby jeden rządowy program był w stanie w dostatecznym stopniu wspierać innowacyjność MSP w Polsce. Po drugie, co ważniejsze, dane pokazują, że piętą achillesową firm MSP jest komercjalizacja pomysłów – nie są one bowiem w stanie przełożyć własnych działań badawczo-rozwojowych na mocną ofertę rynkową dla konsumentów.