Europa Środkowa: największe firmy 2009

Przeczytaj także: CE TOP 500: PKN Orlen znowu bezkonkurencyjny

Tegoroczny Raport Central Europe Top 500 pokazuje, w jaki sposób doświadczenie zdobyte przez 500 największych firm regionu odzwierciedla doświadczenie rynków poszczególnych krajów, w których globalny kryzys finansowy radykalnie zahamował wzrost gospodarczy. W 2008 r. 388 spółek (78% czołowej pięćsetki) zwiększyło przychody średnio o 20%. Tymczasem w pierwszym kwartale 2009 r. 76% badanych przez Deloitte firm odnotowało spadek przychodów o 23% w porównaniu z analogicznym okresem w roku poprzednim. Sytuacja wyglądała podobnie we wszystkich branżach regionu: dane za pierwszy kwartał 2009 r. wskazywały znaczące zmniejszenie przychodów w sektorze produkcji (33%), nieruchomości (22%), energii i zasobów naturalnych (17%). Wyjątkiem okazał się sektor farmaceutyczny i ochrony zdrowia, w którym spadek przychodów wyniósł zaledwie 1%, co oznacza, że praktycznie nie odczuł on skutków kryzysu.

W tym roku, podobnie jak w poprzednich, na liście dominowały firmy energetyczne. W pierwszej dziesiątce poza PKN Orlen i Mol znalazły się również CEZ, Naftogaz, PGE i PGNiG. Udział sektora produkcyjnego spadł z 27% w roku 2008 do zaledwie 23%, głównie z powodu ograniczenia możliwości eksportu do ogarniętej kryzysem Europy Zachodniej.

„W oczekiwaniu na kolejną edycję rankingu, w której najprawdopodobniej będzie dużo wyraźniej widać, jakie spustoszenia poczyniło w naszym regionie obecne załamanie gospodarcze, możemy dziś stwierdzić, że najbardziej przygotowane do walki z recesją wydają się przedsiębiorstwa z sektorów gospodarki tradycyjnie dość odpornych na kłopoty światowych rynków finansowych – energetyki i surowców (petrochemia), a także te, które elastycznie przystosują się do nowych potrzeb konsumentów (np. branża motoryzacyjna)” - uważa Tomasz Ochrymowicz, partner w dziale doradztwa finansowego Deloitte, odpowiedzialny za przygotowanie rankingu.

Raport Deloitte obrazuje nie tylko kondycję firm, ale również krajów Europy Środkowej. Region, zagrożony załamaniem gospodarczym na początku 2009 r., znajduje się obecnie w znacznie lepszej kondycji. Do zmiany sytuacji przyczyniły się m.in. energiczne działania poszczególnych rządów Unii Europejskiej, instytucji międzynarodowych i czołowych firm.

Z raportu wynika, że głównym zmartwieniem Europy Środkowej nie jest to, czy uda się wyjść z kryzysu, lecz jak szybko to nastąpi i czy poprawa będzie trwała. Autorzy raportu podkreślają, że tylko firmy i kraje, które przeprowadziły gruntowne zmiany i reformy przestarzałych systemów, mogą liczyć na wzmacniające działanie kryzysu i osiągnięcie czołowych pozycji na rynku. Zdaniem ekspertów Deloitte w poprzednich latach „Europa Środkowa była beniaminkiem gospodarki globalnej”. Na przełomie lat 2008/2009 nastąpiła radykalna zmiana sytuacji. Doszło do załamania kluczowych wskaźników, w tym wzrostu gospodarczego o 7,2% w porównaniu do wyników osiąganych w latach 2005 – 2007.

Polska zajmuje specyficzną pozycję wśród krajów środkowoeuropejskich, ponieważ udało się jej uniknąć recesji. W dwóch pierwszych kwartałach 2009 r. PKB wyniósł odpowiednio 0,8% i 1,1%. Poza tym kraje regionu można podzielić na dwie grupy w zależności od zdolności szybkiego przezwyciężenia skutków kryzysu. Pierwsza grupa, ciężej przechodząca kryzys, obejmuje Chorwację, Estonię, Węgry, Łotwę, Litwę, Macedonię, Serbię i Ukrainę. Kraje znajdujące się w lepszej sytuacji i rokujące nadzieję na szybszy wzrost to Albania, Bośnia-Hercegowina, Bułgaria, Czechy, Mołdowa, Czarnogóra, Rumunia, Słowenia i Słowacja.

„Rzeczywiste skutki kryzysu zaczynają być widoczne w branży, w której wszystko się zaczęło, czyli w bankach. I nawet banki naszego regionu, które niektórzy uznawali za bezpieczną przystań ze względu na ich relatywnie niskie zaangażowanie w skomplikowane instrumenty finansowe, już teraz prezentują wyniki z rzadkimi u nich do tej pory trendami spadkowymi”, podsumowuje Tomasz Ochrymowicz.

Metodologia
Obecny ranking Top 500 dla Europy Środkowej opracowano się na podstawie skonsolidowanych przychodów firm za rok podatkowy 2008. Podstawą rankingu są przychody ujawnione przez poszczególne jednostki gospodarcze prowadzące działalność na terenie Europy Środkowej i Wschodniej. Ranking grupuje spółki w zależności od sektorów i krajów. Deloitte wyróżnia również ranking największych firm środkowoeuropejskich według kapitalizacji rynku na dzień 31 grudnia 2008 r. oraz listę głównych inwestorów zagranicznych regionu.