Sztuka prowokacji: co należy wiedzieć?
2008-07-31 12:38
© fot. mat. prasowe
Przeczytaj także: Dysonans kulturowy a organizacja firmy
Zagrywka prowokacyjna polega na wywołaniu odruchów, wrażeń, skojarzeń, wyobrażeń, domniemań, które nie powstałyby same z siebie, lecz są reakcją na pewne tendencje, zdarzenia i ludzkie zachowania, przy tym reakcją odbiegającą od „własnego zaprogramowania” ludzi.Zdaniem Mirosława Karwata, autora książki „Teoria prowokacji” (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007) o prowokacji możemy mówić w czterech głównych typach sytuacji:
- Kiedy pewne zjawiska wywierają wpływ na sposób myślenia i zachowania ludzi — nieuświadamiany przez nich, ale przesądzający coś i paradoksalny; taki, że myślą, przeżywają lub postępują zupełnie inaczej niż byliby do tego skłonni sami z siebie (przykładowo, inaczej reaguje na zdarzenie człowiek zaskoczony i zdenerwowany tym zdarzeniem niż ktoś, kto daną sytuację postrzega i przeżywa rutynowo).
- Kiedy reakcja ludzi na te zjawiska następuje szybciej niż ich zrozumienie i przemyślenie, nierzadko zresztą udaremniając refleksję, uniemożliwiając zachowanie dystansu do zdarzeń lub cudzych zachowań, ograniczając lub pozbawiając ich samokontroli (za przykład niech posłużą decyzje podejmowane odruchowo w gniewie lub w stanie przestraszenia).
- Kiedy przypadkowe zdarzenia lub zbieżność czasowa i przestrzenna pewnych zdarzeń (sploty okoliczności) skłaniają ludzi do ich interpretacji nie w kategoriach bezosobowych: przyczynowo-skutkowych, strukturalno-funkcjonalnych czy statystycznych, lecz w kategoriach teleologicznych i zgoła spiskowych (to zdarzenie czemuś służy, ktoś je celowo spowodował).
- Kiedy cudzym zachowaniom, gestom, wypowiedziom i czynom, jakie ani w intencjach, ani w skutkach nas nie dotyczą, nie są skierowane do nas ani też nie nastąpiły z myślą o nas, przypisujemy określone intencje (np. złośliwe lub kusicielskie), a w każdym razie określoną wymowę (np. „to mnie obraża”; „jeśli nawet nie chciał mi okazać lekceważenia, jego zachowanie zdradziło rzeczywisty stosunek do mnie, brak szacunku”).
Następują wówczas nietypowe zjawiska, np. takie jak:
- autoagresja organizmu (alergia jako obosieczne zachowanie układu odpornościowego),
- zachowanie niepasujące do osobowości, charakteru, temperamentu jednostki (np. wybuch wściekłości i zawziętość u wyjątkowo opanowanego i z natury ugodowo nastawionego człowieka),
- wyobrażenia i postawy obce mentalności i tym bardziej zasadom danej grupy (np. nieoczekiwane objawy rasistowskich uprzedzeń w kręgu „postępowców” lub liberałów; zapalczywość, mściwość i obsesyjna nienawiść w postawie orędowników miłosierdzia i tolerancji),
- decyzje jakiegoś organu i formy ich realizacji niezgodne z jego kompetencjami i obowiązującymi procedurami (np. bezprawne metody zdesperowanej policji czy prokuratury w walce z bezkarnymi gangsterami).
oprac. : Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeczytaj także
-
Jak rozpoznać kłamcę?
-
Komunikacja niewerbalna: czego można się dowiedzieć?
-
Cięta riposta w rozmowie: jak nie dać się stłamsić?
-
Sztuka mówienia zanika
-
Kontakty międzyludzkie a sztuka słuchania
-
Komunikacja niewerbalna a różnice kulturowe
-
Konflikty w miejscu pracy - przyczyny i powiązania
-
Techniki perswazji w biznesie
-
Zbyt bliskie relacje z szefem