Fundusz Inwestycji Kapitałowych, czyli nacjonalizacji gospodarki cd.?

Przeczytaj także: Reprywatyzacja: nowe perspektywy dla roszczeń po wyroku NSA

Fundusz nacjonalizacji gospodarki

O wiele istotniejszym problemem dla rządu pragnącego dokonywać kolejnych nacjonalizacji okazało się to, że Fundusz Reprywatyzacji nie wykazuje w ostatnich latach praktycznie żadnych przychodów. Wynika to z tego, że zatrzymano prywatyzację firm kontrolowanych przez państwo. W konsekwencji Fundusz Reprywatyzacji nie jest zasilany automatycznie wpływami ze sprzedaży państwowych przedsiębiorstw. Jedynym istotnym źródłem jego przychodów są dotacje z budżetu. Takie dotacje w 2017 i 2018 roku przekazano: najpierw 200 mln zł, a potem 2,1 mld zł w celu „stworzenia dodatkowego mechanizmu aktywnego oddziaływania na gospodarkę”10 (jak określa się budowanie państwowych molochów). Po 2017 roku stan wolnych środków Funduszu Reprywatyzacji obniżył się z 4,8 mld zł do 2,8 mld zł. W związku z tym pojawił się pomysł stworzenia osobnego funduszu, którego środkami premier mógłby swobodnie dysponować niezależnie od tego, czy zostanie udzielona dotacja celowa. Takim funduszem jest Fundusz Inwestycji Kapitałowych, którego powołanie zakłada przyjęta 21 lutego nowelizacja ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym.

Środki tego funduszu celowego mają służyć finansowaniu nabywania i obejmowania akcji spółek (czyli powiększania udziału państwa w gospodarce albo innymi słowy, nacjonalizacji). Podstawowymi źródłami przychodów funduszu będą wpłaty z zysku spółek Skarbu Państwa oraz 30% dywidend z akcji należących do Skarbu Państwa. Według szacunków podanych w uzasadnieniu nowelizacja ustawy ma dawać z tych źródeł do dyspozycji premiera – z przeznaczeniem na działalność nacjonalizacyjną – kwotę 1,83 mld zł rocznie (nie licząc możliwych dotacji celowych z budżetu).

Fundusz wyborczy

Zwiększanie władzy polityków nad gospodarką jest samo w sobie procesem niebezpiecznym. Prowadzi bowiem do osłabienia zarówno wzrostu gospodarczego, jak i państwa prawa. Ponadto istnienie funduszy celowych tworzy wyłom w budżecie państwa, utrudniając ocenę rozdysponowania środków publicznych.

W przypadku Funduszu Inwestycji Kapitałowych pojawia się jednak dodatkowy problem. Tworzy się go bowiem w roku podwójnych wyborów. Dysponując funduszem w kwocie niemal 2 mld zł, rząd może wykorzystać go do celów prowadzenia kampanii wyborczej, kierując środki z Funduszu Inwestycji Kapitałowych na ratowanie albo tworzenie firm w tych okręgach, w których partia rządząca mogłaby najłatwiej zwiększyć stan posiadania, albo przeznaczając je na realizowanie nośnych politycznie planów budowania narodowych czempionów, czym mógłby kupić głosy wyborców w całym kraju.

Podsumowanie

Wielkim wyzwaniem reform rynkowych po upadku socjalizmu była zmiana struktury własnościowej gospodarki. W tym obszarze pozostaje wciąż wiele do zrobienia. Według informacji na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów rząd bezpośrednio nadzoruje udziały w 281 spółkach (normalnie funkcjonujących, tj. niebędących w likwidacji albo upadłości)13. Wykaz nie obejmuje jednak firm działających jako przedsiębiorstwa państwowe jak np. Porty Lotnicze. Poza tym wiele przedsiębiorstw państwo kontroluje pośrednio, np. przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ponad 40 spółek) czy Polski Fundusz Rozwoju. W związku z tym potrzebne są działania dokładnie odwrotne do tych podejmowanych przez rząd. Zamiast tworzyć fundusz służący rozbudowie upolitycznionego sektora państwowego w gospodarce należy wreszcie dokończyć prywatyzację.

Marcin Zieliński Ekonomista