Polska: wydarzenia tygodnia 4/2019

Przeczytaj także: Polska: wydarzenia tygodnia 3/2019

• Rząd powoli zdaje sobie sprawę, że wzrost gospodarczy nie osiągnie już 5-proc. Eksperci mówią o poziomie 3-3,5 proc., przy czym gorsza ma być druga połowa 2019 r. Zwracają też uwagę na to, że przyczyną tego spadku PKB będzie słabnące otoczenie makro (a mam tu na myśli napięcia w handlu międzynarodowym i możliwe spowolnienie wzrostu za granicą) oraz wzrastające problemy krajowe (sytuacja na rynku pracy, już wysoki stopień wykorzystania mocy wytwórczych oraz kurczenie się marż firm). Liczą też na wzrost popytu wewnętrznego, który będzie główną siłą wzrostu PKB. Radzimy obserwować rozwój sytuacji w gospodarce niemieckiej, która jest naszym głównym partnerem.
• Cyberbezpieczeństwo staje się coraz ważniejsze, a wynika to z dynamicznie rozwijającej się cyfryzacji gospodarki. Eksperci prezentują pogląd, że w Polsce dramatycznie brakuje ekspertów z tego obszaru. Wykształcenie nowych kadr w tej dziedzinie to w ocenie wielu ekspertów największe długofalowe wyzwanie. Chcę zwrócić uwagę na to, że "dynamiczny rozwój przemysłu 4.0 i internetu rzeczy sprawia, że cyberbezpieczeństwo staje się coraz istotniejsze" i w mojej ocenie nie tylko dla gospodarki czy struktur państwowych, ale także bezpośrednio dla naszego codziennego funkcjonowania jako państwa. Zwracam uwagę na to, że gdy do powszechnego użytku wejdą samochody autonomiczne, drony czy telemedycyna, problem stanie się jeszcze bardziej ważny, będzie stanowił bezpośrednie zagrożenie dla ludzkiego życia...
• Minister energii, Krzysztof Tchórzewski ma kłopoty, a kłopoty mają też klienci polskiej energetyki. Premier w niezwykle trudnej sytuacji politycznej zapewnił, że nie będzie podwyżki cen energii. Jak dotąd nie ma rozporządzeń wykonawczych i jest w tej sprawie sporo bałaganu. W zamian kolejny już raz poinformowano nas o planach rozwoju polskiej energetyki jądrowej. Polska powinna zbudować dwie elektrownie jądrowe do 2043 roku. Mają one być zlokalizowane na północy i w centrum kraju. Wiele wskazuje na to, że będzie to technologia amerykańska. Plan zakłada uruchomienie pierwszego bloku elektrowni jądrowej o mocy 1-1,5 GW do 2033 roku i 5 dalszych bloków o mocy łącznie 6-9 GW do 2043 roku. Obie elektrownie mają powstawać równolegle. Kosztów inwestycji i sposobów finansowania ministerstwo nie podaje. Poinformowano też, że wyczerpują się złoża węgla brunatnego i to wpływa na plany realizacyjne oraz lokalizację.
• Zbliżają się wybory i mimo ostrzeżeń o zbliżającym się kryzysie przewiduję, że tak rząd, jak i opozycja będą licytować się kolejnymi obietnicami socjalnymi. Pierwszy zaczyna rząd. Premier Morawiecki poinformował, że rząd przyjął projekt "Mama 4 plus" dotyczący tzw. emerytur matczynych. Projekt ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym przewiduje, że matki, które urodziły i wychowały przynajmniej czworo dzieci, będą miały prawo do minimalnej emerytury. Dotyczy to matek, które osiągnęły wiek emerytalny 60 lat. Warto dodać, że w niektórych przypadkach świadczenie będzie przysługiwało także ojcom po osiągnięciu 65 lat. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 marca tego roku. Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na jeden z problemów poruszanych przez Roberta Biedronia, który wprowadził do publicznej dyskusji sprawę emerytury obywatelskiej. Podzielam wątpliwości i obawy Forum Obywatelskiego Rozwoju (think tanku sygnowanego nazwiskiem prof. Leszka Balcerowicza). W skrócie oznacza to tyle, że osoby, które przez całe życie zawodowe płaciły składki, były nieroztropne (były frajerami), a ich "świadczenia zostaną zrównane z emeryturami tych, którzy składek unikali. Będziemy o tej koncepcji pisać...
• Komisja Europejska wezwała Polskę do: zmiany przepisów o podatku VAT; pełnego otwarcia rynku dla pośredników kredytowych z UE; ochrony obywateli przed hałasem oraz do wdrożenia przepisów o walce z praniem pieniędzy. To kolejny krok KE w prowadzonej przeciwko Polsce procedurze naruszenia prawa UE. Jeżeli w ciągu dwóch miesięcy Polska nie podejmie działań, Komisja może rozpocząć kolejny etap procedury naruszeniowej. Na końcu tej procedury KE może też skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE.
• Mamy znowu kłopoty z Komisją Europejską, a chodzi brak wdrożenia nowych unijnych przepisów (trzech dyrektyw) do prawa krajowego (termin do 18 kwietnia 2016 r.). Sprawa dotyczy zamówień publicznych. Kłopoty ma Polska, ale nie jesteśmy sami. Jesteśmy w dobrym towarzystwie, bo KE podjęła decyzję o uruchomieniu procedury naruszeniowej także wobec: Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Czech, Danii, Finlandii, Holandii, Malty, Niemiec, Rumunii, Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch.
• Zakup dla polskiej armii helikopterów ma długą historię. W II połowie 2016 roku MON zrezygnowało z zakupu 50 śmigłowców H225M Caracal produkowanych przez Airbus Helicopters w różnych wersjach. W 2017 roku MON ogłosił przetargi na śmigłowce poszukiwawczo-ratownicze i maszyny do zwalczania okrętów podwodnych oraz na osiem śmigłowców dla wojsk specjalnych. Do postępowania zgłosiły się trzy podmioty oferujące śmigłowce Black Hawk, Caracal i AW101. Do przetargu wprowadzono dodatkowe wymaganie, aby Wojsko Polskie było wyposażone w nowoczesny sprzęt, ale też żeby ten sprzęt był produkowany w Polsce. Wybrano Mielec i śmigłowce Black Hawk. Podpisano pierwszy kontrakt na cztery takie śmigłowce.
• Ekipa poprzedniego szefa MON zakupiła pięć maszyn (praktycznie łamiąc przepisy, bo był to zakup bez przetargu). Z pięciu zakupionych maszyn najważniejsze osoby w państwie mają dziś do dyspozycji jedynie dwie. "Nowoczesny i drogi Boeing 737-800 "Piłsudski", (został dostarczony do polski w listopadzie 2017 r. miał zastąpić Tupolewa rok temu, ale jak dotąd maszyna stoi w hangarze (od listopada 2017) z powodu braku pilotów uprawnionych, by przewozić nią VIP-ów. Ma potrwać jeszcze co najmniej kilka miesięcy. Docelowa sytuacja z pełnym wykorzystaniem kupionych samolotów zaistnieje dopiero w 2021 roku. Pewne jest też to, że jeszcze przez kilka lat rząd będzie czarterował maszyny od LOT-u". Obecnie rząd ma do dyspozycji dwa Embraery ERJ-175 200LR, a w przyszłym - jedną.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

Jak będą kształtować się koszty utrzymania w 2019 roku... CENY ROSNĄ POWOLI, ALE W STYCZNIU MOGĄ PRZYSPIESZYĆ

Wzrost wynagrodzeń w niektórych branżach usługowych został zaabsorbowany przez przedsiębiorców, a nie przeniesiony na ceny usług dla klientów. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w grudniu 2018 r. wzrosły o 1,1% w relacji do grudnia 2017 i pozostały na niezmienionym poziomie względem listopada 2018. Potwierdza to wyniki szybkiego szacunku z początku miesiąca. Świadczą one o kontynuacji notowanego od sierpnia trendu spadkowego inflacji. Systematycznie oddalamy się od celu inflacyjnego, a od listopada znajdujemy się poniżej dolnej granicy odchylenia od celu inflacyjnego określonego przez RPP.

W horyzoncie roku ceny towarów wzrosły o 1,2%, a usług – 0,9%. Ponownie potwierdziła się teza, że dla niektórych kategorii koszyka GUS wzrost wynagrodzeń został zaabsorbowany przez przedsiębiorców, a nie przeniesiony na klientów. Tak jest w wypadku wybranych usług, ale już niekoniecznie w przypadku np. cen chleba.

Ceny żywności wzrosły o 0,8% r/r, warto jednak zwrócić uwagę na silne zróżnicowanie dynamik cen poszczególnych produktów. Ceny warzyw wzrosły o 10,1%, chleba o 9,1% (o 0,8% w stosunku do listopada; sama mąka odnotowała wzrost 4,3% r/r), przez co uboższe gospodarstwa mogą odczuwać inflację silniej niż wynikałoby to z miar GUS. Warto jednak odnotować, że wiele produktów w ostatnim roku potaniało. Wśród nich: mięso wieprzowe i drobiowe (odpowiednio o 2,9% i 1,7%), oleje i tłuszcze (o 1,5%), mleko (o 1,3%) czy owoce (o 12% r/r). Za duże spadki cen cukru (17,3% r/r) i jaj (14,5%) odpowiada korzystny moment w dużych wahaniach cen tych dóbr. Poza niektórymi produktami żywnościowymi, systematyczne (wieloletnie) spadki odnotowują odzież i obuwie, usługi finansowe czy telekomunikacyjne, których udział w koszyku GUS jest jednak istotnie mniejszy.

W przypadku drugiej największej kategorii, tj. użytkowania mieszkania/domu i nośników energii, ich ceny na przestrzeni roku wzrosły o 1,9%. Na ten wynik ponadprzeciętnie kontrybuowały czynsze (wzrost o 4,4% r/r), wywóz śmieci (3,5%), i gaz jako nośnik energii (3%). W przypadku paliw do samochodów prywatnych, średni roczny wzrost 7,6% wynikał z wysokiej dynamiki cen oleju napędowego (12,9%) oraz gazu (11,8%). Warto jednak zauważyć, że w ostatnich miesiącach ceny paliw na rynkach globalnych wyraźnie spadały, co znajduje swoje przełożenie na inflację tej grupy produktów w skali miesiąca.

Potwierdziły się również nasze przypuszczenia, że grudzień nie jest dla RPP dobrym momentem na interwencję – w istocie, stopy zostały utrzymane na tym samym poziomie. Upatrujemy co najmniej dwóch przyczyn tego stanu rzeczy – po pierwsze nie ujawniają się zagrożenia dla życia gospodarczego, z powodu których RPP miałaby interweniować, po drugie – trudno jednoznacznie wskazać, z jakim poziomem inflacji będziemy mieli do czynienia w styczniu, co wynika ze zmian cenników (w tym roku szczególnie cen energii). Wyniki styczniowe będą zatem swoistym papierkiem lakmusowym – pozwolą określić, w jakim stopniu wzrosty cen energii wpłyną na kalkulowanie kosztów w przedsiębiorstwach różnych gałęzi oraz czy niepewność przełoży się na proces cenotwórczy po stronie przedsiębiorców. – komentarz Soni Buchholtz, ekspertki ekonomicznej Konfederacji Lewiatan.