Sorry, taki mamy klimat, czyli globalne zagrożenia 2019

Przeczytaj także: Globalne zagrożenia 2018. Przed nami rok większej niepewności

W skrócie

• Aż 90% ekspertów jest przekonanych, że najważniejszym z globalnych zagrożeń bieżącego roku są rosnące napięcia geopolityczne i geoekonomiczne, któryck owocem mogą być dalsze konfrontacje głównych potęg na płaszczyźnie gospodarczej.
• Pierwsze miejsce wśród długofalowych ryzyk zajmuje znak naszych czasów, czyli postępująca degradacja środowiska naturalnego. W 2019 roku pośród 5 najistotniejszych ze względu na dotkliwość zagrożeń globalnych aż 4 mają związek z klimatem.
• Dynamiczny rozwój ryzyka cybernetycznego i technologicznego pozostaje najistotniejszym z „martwych punktów” mapy ryzyka. Okazuje się, że podatność społeczeństwa informacyjnego ciągle jest nieco bagatelizowana.

Global Risks Report, przygotowany w oparciu o wyniki badania ankietowego Global Risks Perception Survey, w którym wzięło udział około 1000 ekspertów i decydentów, wskazuje na pogorszenie warunków gospodarczych i geopolitycznych. W 2018 r. spory handlowe znacznie się zaostrzyły, a raport ostrzega, że w 2019 r. wzrost gospodarczy będzie hamowany przez utrzymujące się napięcia geoekonomiczne. Aż 88% respondentów spodziewa się nasilenia niekorzystnych tendencji w obszarze umów i norm regulujących wielostronne transakcje handlowe.

Negatywne uwarunkowania gospodarcze stanowią zagrożenie dla współpracy międzynarodowej – jak wynika z raportu w 2019 r. możemy spodziewać się dalszego jej osłabienia, wynikającego z rosnącego napięcia geopolitycznego pomiędzy głównymi potęgami. 85% respondentów tegorocznej wskazuje, że ryzyko "politycznej konfrontacji między głównymi potęgami" wzrośnie. Raport podkreśla także ryzyko związane z tym, co określamy jako "multikonceptualny" porządek świata - taki, w którym niestabilność geopolityczna stanowi odzwierciedlenie nie tylko chwiejnej równowagi sił, ale także rosnącego znaczenia różnic w zakresie podstawowych wartości.

"Zagrożenia dla wzrostu gospodarczego i globalnego handlu sprawiają, że w 2019 r. potrzeba ponownego ustrukturyzowania współpracy międzynarodowej stała się bardziej paląca niż kiedykolwiek. Po prostu nie mamy takiej ‘broni’, którą można by skutecznie walczyć z dynamiką spowolnienia. Skoordynowane współdziałanie jest obecnie kluczowe dla podtrzymania wzrostu i stawienia czoła poważnym zagrożeniom, przed jakimi staje dziś świat" – zauważa Břrge Brende, President of the World Economic Forum.

Perspektywa zyskana po dziesięciu latach przeprowadzania ankiety pozwala zauważyć, że chociaż ryzyka cybernetyczne dalej postrzegane są jako istotne, od kiedy gwałtownie zyskały na znaczeniu w 2018 r., to jednak ryzyka środowiskowe nadal stanowią główne obawy respondentów o bardziej długoterminowym charakterze. Wszystkie pięć ryzyk środowiskowych wskazanych w raporcie ponownie znalazło się w kategoriach ‘wysokiej dotkliwości’ i ‘wysokiego prawdopodobieństwa wystąpienia’: utrata bioróżnorodności, ekstremalne zjawiska pogodowe, słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych, katastrofy spowodowane działalnością człowieka i katastrofy naturalne.

Alison Martin, Group Chief Risk Officer, Zurich Insurance Group:

"2018 to rok historycznych pożarów terenów zielonych, kolejnych poważnych powodzi i wzrostu emisji gazów cieplarnianych. Nic dziwnego, że w 2019 r. zarówno zagrożenia środowiskowe, jak i rosnące prawdopodobieństwo niewydolności polityki środowiskowej czy braku terminowości w jej realizacji ponownie dominują na liście głównych problemów. Skuteczne reagowanie na zmiany klimatyczne wymaga znacznych usprawnień infrastrukturalnych mających na celu dostosowanie się do nowych warunków środowiskowych i reorientację na gospodarkę niskoemisyjną. Przewiduje się, że do 2040 r. luka inwestycyjna w zakresie globalnej infrastruktury sięgnie 18 bilionów USD, biorąc pod uwagę przewidywane zapotrzebowanie kształtujące się na poziomie 97 bilionów USD. Wobec takiego scenariusza przedsiębiorstwa powinny opracować strategię adaptacji do zmian klimatycznych i już teraz rozpocząć jej wdrażanie”.

Zagrożenia środowiskowe stanowią też źródło problemów dla infrastruktury miejskiej i jej rozwoju. Podnoszenie się poziomu mórz powoduje, że wiele miast musi zmierzyć się z niezwykle kosztownymi rozwiązaniami, takimi jak: zabezpieczenia przeciwsztormowe czy wydobycie niezanieczyszczonych wód gruntowych. Niedostateczne inwestycje w kluczową infrastrukturę (np. transport), mogą prowadzić do awarii systemowych, jak również do wzrostu związanych z nimi zagrożeń społecznych, środowiskowych i zdrowotnych.
John Drzik, President of Global Risk and Digital, Marsh, podkreśla:

"Utrzymujące się niedofinansowanie kluczowej infrastruktury w skali globalnej nie tylko hamuje postęp gospodarczy, sprawiając, że przedsiębiorstwa i społeczeństwa są bardziej narażone na ataki cybernetyczne i katastrofy naturalne, ale także uniemożliwia pełne wykorzystanie innowacji technologicznych. Przeznaczanie zasobów na inwestycje w infrastrukturę, częściowo poprzez nowy system motywacji do współpracy podmiotów publicznych i prywatnych, ma kluczowe znaczenie dla budowania i umacniania materialnych fundamentów i sieci cyfrowych, które umożliwią społeczeństwom rozwój i dobre prosperowanie."

Z kolei na poziomie indywidualnym spadek samopoczucia na płaszczyźnie psychicznej i emocjonalnej, jest zarówno przyczyną, jak i konsekwencją szerszego, globalnego krajobrazu ryzyka, który wpływa m.in. na spójność społeczną i współpracę polityczną. Raport Global Risks Report 2019 wyraźnie koncentruje się na ludzkim obliczu globalnych zagrożeń, w szczególności na roli, jaką odgrywają złożone globalne transformacje: społeczne, technologiczne i zawodowe. Powszechnie wiadomo, że stres wiąże się z poczuciem braku kontroli w obliczu niepewności.

Artur Grześkowiak – Prezes Marsh Polska podsumowuje:

„Nowe ryzyka oraz tworzenie dopasowanych do potrzeb klientów produktów i usług to kluczowe wyzwania na najbliższą dekadę. Tempo zmian - politycznych, gospodarczych, społecznych, technologicznych i środowiskowych, zachodzących na niespotykaną dotąd skalę, oddziałuje również na prowadzenie biznesu. Wiele problemów poruszonych w Raporcie wpływa na funkcjonowanie firm, ich dostawców oraz klientów. Dlatego kluczowa jest odpowiednia identyfikacja i zarządzanie ryzykiem w sposób kompleksowy. Tegoroczny raport skupia się na zagrożeniach związanych z napięciami geopolitycznymi i geoekonomicznymi – według badanych spośród dziesięciu największych zagrożeń, które prawdopodobnie nasilą się w 2019 r., siedem jest powiązanych ze środowiskiem politycznym.

Technologia wciąż odgrywa ważną rolę w kształtowaniu globalnego krajobrazu ryzyka - około dwie trzecie respondentów spodziewa się, że liczba oszustw i kradzieży tożsamości wzrośnie w 2019 roku, natomiast trzy piąte wskazuje na utratę prywatności na rzecz firm i rządów.
Z kolei ekstremalne zjawiska pogodowe i zmiany klimatyczne, które uznawane są przez ponad 50% respondentów raportu za czynniki najbardziej zakłócające rozwój w ciągu najbliższych 10 lat, wymagają od przedsiębiorców nie tylko lepszych środków zabezpieczających, ale również odważniejszych działań, które pozwolą wyprzedzić potencjalne zmiany regulacyjne czy też negatywne reakcje klientów - związane np. z wysoką emisją zanieczyszczeń środowiska.

Warto wspomnieć również o zmianach społecznych, w szczególności wspomnianym w Raporcie stresie - wywoływanym poczuciem braku kontroli w sytuacjach niepewnych. Spadek kondycji psychicznej i emocjonalnej wskazuje, że nie należy lekceważyć psychologicznego wpływu zmienności i niepewności - zarówno w odniesieniu do miejsca pracy, jak całego społeczeństwa.

Te wszystkie wyzwania kreują innowacyjność i napędzają rozwój przedsiębiorstw. Dlatego warto przeanalizować wskazywane przez respondentów zagrożenia pod kątem prowadzonej przez daną firmę działalności i wdrożyć nowe, czy usprawnić funkcjonujące rozwiązania – dodaje.

W tegorocznym raporcie sekcja „przyszłe trendy” (Future Shocks) wskazuje na rosnącą złożoność i wzajemne powiązania globalnych systemów, które mogą prowadzić do sprzężeń zwrotnych, efektów progowych i współzależnie narastających ryzyk. Scenariusze "co jeśli" skłaniają do przemyśleń, światowi liderzy przyglądają się potencjalnym, gwałtownym zmianom, które mogą powodować globalny zamęt. Tegoroczne nagłe i dramatyczne sytuacje kryzysowe dotyczą: wykorzystywania manipulacji pogodowych do podsycania napięć geopolitycznych, informatyki kwantowej i afektywnej oraz kosmicznych śmieci.

Raport Global Risks Report 2019 został opracowany dzięki wsparciu rady World Economic Forum’s Global Risks Advisory Board, a także stałej współpracy z partnerami strategicznymi: Marsh & McLennan Companies, Zurich Insurance Group i autorytetami akademickimi z Oxford Martin School (University of Oxford), the National University of Singapore, oraz Wharton Risk Management and Decision Processes Center (University of Pennsylvania).

TOP 5 ZAGROŻEŃ - PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA

1. Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. powodzie, burze, etc.)
2. Słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
3. Katastrofy naturalne (np. trzęsienia ziemi, tsunami, erupcje wulkanów, burze geomagnetyczne)
4. Kradzieże danych
5. Cyberataki

TOP 5 ZAGROŻEŃ - DOTKLIWOŚĆ

1. Broń masowego rażenia
2. Słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
3. Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. powodzie, burze, etc.)
4. Kryzys wodny
5. Katastrofy naturalne (np. trzęsienia ziemi, tsunami, erupcje wulkanów, burze geomagnetyczne)

TOP 5 ZAGROŻEŃ - WSPÓŁZALEŻNOŚĆ

1. Ekstremalne zjawiska pogodowe + słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
2. Cyberataki + zakłócenia działania krytycznej infrastruktury IT
3. Wysokie bezrobocie strukturalne lub niedozatrudnienie + dotkliwe konsekwencje postępu technologicznego
4. Wysokie bezrobocie strukturalne lub niedozatrudnienie + niestabilność społeczna
5. Kradzieże danych + cyberataki
6. Załamanie regionalnych lub globalnych systemów rządzenia + konflikt międzynarodowy o regionalnych konsekwencjach

TOP 5 TRENDÓW

1. Zmiany klimatyczne
2. Rosnąca zależność cyfrowa
3. Rosnąca polaryzacja społeczeństw
4. Rosnące kontrasty w przychodach i statusie materialnym
5. Wzmocnienie nastrojów narodowościowych