Jak kupować innowacje?

Przeczytaj także: Za jakimi trendami podążać będą startupy? Liczy się nie tylko technologia

Różne sposoby na pozyskiwanie innowacji z zewnątrz organizacji

Dostawa i rozwój rozwiązań innowacyjnych to w oczach dostawców przede wszystkim sposób na zwiększenie przychodów po stronie ich klientów. Pozyskiwanie innowacji może zwiększać sprzedaż produktów lub usług poprzez poprawę ich parametrów użytkowych czy np. uzupełnienie niszy, która powstała na rynku. Niemal 3 na 10 dostawców przepytanych na potrzeby badania KPMG uważa, że rozwój innowacji to także sposób na redukcję kosztów. Wpływ, jaki zakupy innowacji, wywierają na wynik finansowy ma związek z nabywaniem materiałów i surowców produkcyjnych, które w firmach produkcyjnych stanowią niekiedy nawet 60-70% kosztów operacyjnych.

Wszechobecna transformacja cyfrowa (ang. Digital Transformation) sprawia, że na polskim rynku w pierwszej kolejności oczekiwane są innowacje organizacyjne, czyli usprawnienia bieżących procesów i istniejących już struktur organizacyjnych (32% wskazań). Kolejny ważny obszar (poziom 23-28%) to innowacje produktowo-usługowe i marketingowo-sprzedażowe, których zadaniem jest wspieranie zarządzania relacjami z klientem oraz sprzedaż produktów i usług – podkreśla Jan Karasek, partner w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

Na przeszkodzie wdrażaniu rozwiązań innowacyjnych stoją przede wszystkim obawy o trudności w ich pozyskaniu lub zakupie. Dlatego też 6 na 10 dostawców woli współtworzyć innowacje wespół z dostawcami (model zaawansowanej współpracy wertykalnej odbiorcy z dostawcą). Rozwiązanie to dobrze komponuje się z opinią kontrahentów – aż 71% badanych dostawców podkreślało innowacyjność swoich produktów i usług jako wyróżnik konkurencyjny. Rolą nowoczesnych jednostek zakupowych pozostaje właściwe zidentyfikowanie, ocena i wykorzystanie potencjału innowacyjnych rozwiązań swoich dostawców.

Możliwość zakupu innowacji z zewnątrz od innej firmy na wczesnym etapie rozwoju tj. koncepcji, wstępnej analizy lub prototypu, wskazywana jest przez ok. 40% zarządzających funkcją zakupów analizowanych przedsiębiorstw w Polsce. Znacznie częściej preferują oni pozyskiwanie innowacji poprzez współpracę z obecnymi dostawcami (blisko 60% wskazań). Zakup innowacji szczególnie na wczesnym etapie rozwoju wiąże się z większym ryzykiem i procesem odbiegającym od standardowych zakupów – mówi Jan Karasek, partner w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

Relacje kluczem do wypracowania innowacji

Aż 57% dostawców podkreśla, że tak trudno mierzalne elementy jak wzajemne zaufanie i jakość relacji są głównym warunkiem skutecznego angażowania kontrahentów w wypracowywanie innowacyjnych rozwiązań. Powyższe czynniki są istotniejsze niż długoterminowa współpraca, zaangażowanie kadry zarządzającej klienta czy podział ryzyka pomiędzy partnerów. Praktyki innych rynków wskazują wręcz na rosnącą rolę ścisłej współpracy z dostawcami, charakteryzującą się takimi elementami, jak oddelegowywanie pracowników do współpracy operacyjnej celem wymiany wiedzy.

Również kierujący jednostkami zakupowymi w firmach wśród barier wspólnego wypracowywania innowacji wskazywali najczęściej na aspekty komunikacyjne i relacyjne (44% wskazań przedstawicieli działów zakupów) – szczególnie na niewystarczający kontakt i relację biznesową z dostawcą. Inną istotną barierą wskazywaną przez ok. 40% respondentów są sformalizowane, często wielopoziomowe procedury podejmowania decyzji w przedsiębiorstwach.

Ryzyko związane z innowacjami blokuje ich rozwój w firmach

W przypadku zakupu innowacji główne ograniczenie dla zarządzających zakupami w firmach stanowią procesy ukierunkowane na zarządzanie ryzykiem – brak możliwości zagwarantowania sukcesu innowacji (55% wskazań) czy procedury ukierunkowane na standaryzację oraz porównywalność ofert (50%). Ich konstrukcja utrudnia lub wręcz uniemożliwia współpracę z nowymi podmiotami na rynku bez wymaganych referencji czy odpowiedniej skali przychodów. Taką charakterystykę spełniają np. wiodące w rankingach innowacyjności spółki typu startup.

Ciekawym rozwiązaniem wspierającym pozyskiwanie innowacji i docieranie m.in. do interesujących spółek typu startup jest crowdsourcing, czyli wymiana doświadczeń i szukanie rozwiązań bieżących wyzwań w gronie praktyków danej branży, dostawców czy środowisk akademickich. Na rynku polskim największym zainteresowaniem cieszy się forma wymiany doświadczeń z dostawcami i spółkami z branży, wskazana przez 30% uczestników badania – mówi Katarzyna Cichoń, menedżer w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

Wspieranie innowacyjności

Zewnętrzni dostawcy umacniają swoją pozycję jako podstawowego źródła rozwiązań innowacyjnych dla przedsiębiorstw. Wykorzystanie tak zdefiniowanego potencjału innowacji wymaga od działów zakupów i zarządzających spółkami systemowego podejścia do zarządzania bazą dostawców. Na rynku polskim przeważają (38% analizowanych przedsiębiorstw) metody i narzędzia właściwe dla ugruntowanych, ale niezaawansowanych praktyk SRM (ang. Supplier Relationship Management). Etap wspólnego wypracowywania innowacji jest dopiero jednym z najbardziej zaawansowanych stadiów tego modelu.

Kompletne i dojrzałe zarządzanie dostawcami powinno stanowić zbiór praktyk uwzględniających wartość dodaną wnoszoną przez dostawców, natomiast tylko 30% badanych firm wypracowujących rozwiązania innowacyjne z dostawcami deklaruje posiadanie jasno zdefiniowanych wskaźników KPI w tym obszarze. Również programy rozwoju dostawców są stosowane obecnie przez zaledwie 15% organizacji.

Zapytania o informację i angażowanie dostawców w wypracowywanie specyfikacji to najczęściej stosowana obecnie praktyka angażowania dostawców w innowacyjne inicjatywy, stosowana przez 93% jednostek zakupowych. Częstotliwość ich wykorzystania jest silnie skorelowana z kategoriami zakupów. Wśród dostawców w proces RFI (ang. Request for Information) najczęściej angażowali się przedstawiciele branży technologicznej i budowlanej – podkreśla Katarzyna Cichoń, menedżer w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

Przyszłość organizacji zakupowych

Opinia dotycząca strategicznej przyszłości funkcji zakupów („Zakupy 2035”) w firmach jest mocno zróżnicowana, jednak zarządzający tym obszarem są przekonani, że ich zespoły będą nadal funkcjonowały w przedsiębiorstwie przyszłości. Aż 36% badanych wskazało na wzrost strategicznej roli działu zakupów w organizacji do poziomu, który miałby doprowadzić do tzw. „prymatu funkcji zakupów” w organizacji. Powyższy scenariusz podkreśla rolę nowoczesnych zespołów zakupowych jako łącznika innowacyjnego rynku dostawców i wewnętrznych zespołów operacyjnych. Określając potencjalne kierunki rozwoju funkcji zakupów, respondenci wskazali również na „agencję kreatywną” (30%), tj. kształtowanie nowych modeli operacyjnych i zarządzanie trendami oraz model „zarządzania przez projekty”, gdzie jednostka zakupowa jest elastyczną strukturą projektową składającą się głównie z wyspecjalizowanych, niezależnych doradców (tzw. zewnętrznych kontraktorów).

Czynnikiem sukcesu w budowaniu organizacji zakupowych przyszłości będzie również właściwe zdefiniowanie profilu jej pracownika. Według 74% badanych wizja profilu kompetencyjnego pracownika zespołu zakupów przyszłości najbliższa jest roli „wewnętrznego konsultanta”. Jako inne wspierające go role, podkreślające istotność budowania relacji pomiędzy dostawcami i przedsiębiorstwem, zostały wskazane profile „mediatora zarządzającego relacjami” i „coach dla dostawców – mówi Jan Karasek, partner w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

Jednym z czynników kształtujących przyszłą rolę funkcji zakupów będzie rozwój technologii cyfrowych. Jako wiodące technologie silnie oddziaływujące na kierunek rozwoju zakupów zostały wskazane wykorzystanie platform i aplikacje mobilne (75% respondentów) oraz techniki zawansowanej analizy danych (ang. Data & Analytics – 36%). Wysoko ocenione zostało znaczenie m.in. robotyki procesów biznesowych (ang. RPA – Robotic Process Automation), zaś nisko oceniona została rola druku 3D (jedynie 2% wskazań).

Ważne jest, aby adresując w spółkach strategię innowacji, dobrze zdefiniować jej przełożenie na funkcje zakupowe. Właściwie zdefiniowanie zasady współpracy z dostawcami, programy rozwoju dostawców czy wykorzystanie narzędzi crowdsourcingu to obecnie domena nowoczesnych, nastawionych na usprawnienia zespołów zakupowych. Na polskim rynku ten potencjał nie jest jeszcze w pełni wykorzystany – dodaje Katarzyna Cichoń, menedżer w dziale usług doradczych w KPMG w Polsce.

O RAPORCIE:
Raport KPMG w Polsce pt. „Procurement Innovation Challenge – jak kupować innowacje, kupując innowacyjnie” został przygotowany na podstawie badania przeprowadzonego wśród 54 dyrektorów i kierowników obszaru zakupów w firmach działających na polskim rynku, a także przedstawicieli dostawców. Celem badania był przegląd trendów dotyczących działania zespołów zakupowych w firmach w Polsce oraz określenie kierunku ich rozwoju pod kątem pozyskiwania innowacji. Badanie zostało przeprowadzone w listopadzie i grudniu 2016 roku metodą kwestionariusza on-line i wywiadów pogłębionych. Próba obejmowała największe polskie organizacje ze wszystkich sektorów gospodarki, z których 40% zadeklarowało w ostatnim roku wartość wydatków zakupowych na poziomie przekraczającym 500 mln PLN.