Świat: wydarzenia tygodnia 49/2016

Przeczytaj także: Świat: wydarzenia tygodnia 48/2016

• Globalny rynek żywności. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) Indeks cen żywności na świecie w listopadzie 2016 r. wzrósł o 10,4 proc. r/r do 171,3 pkt
• Gospodarka Australii. Wg rządowych danych australijska gospodarka skurczyła się w III kwartale o 0,5 proc. To pierwszy taki przypadek od 5 lat.
• Gospodarka Chin. Licząc w juanach eksport Chin wzrósł w listopadzie o 5,9 proc. r/r (po spadku w październiku o 3,2 proc. Listopadowy import wzrósł o 13,0 proc. (w juanach). Listopadowa nadwyżka handlowa wyniosła 298,11 mld (wobec nadwyżki poprzednio 325,25 mld), czyli o 49,06 mld USD.
• Gospodarka Japonii. Produkt Krajowy Brutto Japonii wzrósł w III kw. 2016 r. o 1,3 proc. licząc r/r.
• Dokąd zmierza Turcja? Po nieudanym puczu sytuacja w Turcji daleka jest od stabilności. Liczne represje w tym zwolnienia z pracy i aresztowania stworzyły bardzo trudną sytuację wewnętrzną. Brak zgody ze strony Unii na taką politykę prezydenta Erdogana wyraziła KE i PE. Unia zagroziła zamrożeniem negocjacji w sprawie akcesu Turcji do UE, co wywołało ostrą reakcję Ankary. W rewanżu Turcja zagroziła odstąpieniem od porozumienia w sprawie ograniczenia procesów migracyjnych do Europy. Ostatnio Turcja zgłosiła gotowość rozwoju handlu z Chinami, Rosją i Iranem w walutach lokalnych oraz rozwoju współpracy z Szanghajską Organizacją Współpracy (w niej Chiny i Rosja), a także poinformowano, że budowa morskiego odcinka gazociągu Turecki Potok (Turkish Stream) rozpocznie się w drugiej połowie 2017 roku.
• Nie wiadomo, jak należy traktować układ o wolnym handlu między UE i USA (TTIP). W ciągu roku byliśmy świadkami wątpliwości, a nawet oporu we Francji i Niemczech, sprzeciwiały się liczne organizacje pozarządowe, Brytyjczycy zagłosowali za Brexitem i mniej interesują się unijnymi sprawami. Problem ten skomplikował się jeszcze bardziej w związku z wyborem D. Trumpa na prezydenta Stanów Zjednoczonych. Prezydent elekt wyraził wątpliwości co do koncepcji TTIP, ale też wyraźnie sprzeciwił Transpacyficznej Umowie o Wolnym Handlu (TPP) z krajami Dalekiego Wschodu.
• Stopa inflacji w państwach OECD. W ujęciu rocznym wzrosła ona w październiku do 1,4 proc. z 1,2 proc. r/r we wrześniu. W ujęciu bazowym stopa inflacji wyniosła 1,7 proc. Wzrost cen przyspieszył m.in. w Japonii, a wyhamował w Wlk. Brytanii.
• Inflacja w Chinach. Wg rządowego biura statystycznego w Pekinie ceny konsumpcyjne w Chinach wzrosły w listopadzie o 2,3 proc. r/r. Ceny producenta PPI wzrosły zaś w listopadzie r/r o 3,3 proc.
• Deficyt handlowy Stanów Zjednoczonych. Wg Departamentu Handlu deficyt wzrósł w październiku do 42,6 mld USD z 36,2 mld USD we wrześniu.
• Stopa bezrobocia w USA. Wg Departamentu Pracy w październiku była na poziomie 4,6 proc.
• Czyżby wojna handlowa USA-Chiny? Jeśli Donald Trump spełni swoje obietnice z kampanii wyborczej i wprowadzi cła na chińskie towary, to należy liczyć się z rewanżem Chin i z zastosowaniem ceł odwetowych. Trudno dziś powiedzieć, jaki będzie bilans tej wojny handlowej...
• Długość życia w USA. Wg federalnego Centrum ds. Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) 2015 r. po raz pierwszy od 23 lat spadła w USA oczekiwana długość życia. Wg prognoz CDC przeciętna długość życia osoby urodzonej w 2015 roku wyniesie około 78 lat i 9 miesięcy, prawie o miesiąc krócej niż Amerykanina urodzonego w 2014 roku. Przyczyną jest duża umieralności Amerykanów z powodu m.in. chorób serca i wylewów.
• Rosja atakuje na rynkach ropy. Kraje OPEC także pod wpływem nacisków Rosji zdecydowały o ograniczeniu produkcji. Już spowodowało to wzrost rynkowych cen. Teraz poinformowano, że budowa morskiego odcinka gazociągu Turecki Potok (Turkish Stream) rozpocznie się w drugiej połowie 2017 roku. Prezydent Rosji Władimir Putin oświadczył też, że gazociąg Nord Stream 2 będzie realizowany, bo żaden z uczestników nie wycofał się z projektu. Poinformowano też, że konsorcjum katarskiego funduszu państwowego i grupy Glencore nabyło 19,5 proc. akcji Rosnieftu. Ta ostatnia transakcja to potwierdzenie opinii, że zagraniczne firmy przestają się obawiać sankcji nałożonych na Rosję.
• Linie lotnicze w 2017 roku: Linie lotnicze należące do Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych (IATA), w przyszłym roku przewiozą ok. 4 mld pasażerów i ok. 55,7 mln ton cargo. Do IATA należy 265 linii lotniczych z 117 krajów. Zapewnia ponad 83 proc. światowego ruchu lotniczego. Linie lotnicze w przyszłym roku mogą zarobić ok. 29,8 mld USD, a więc mniej niż w tym roku.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

ROŚNIE LICZBA SKARG NA LINIE LOTNICZE. PASAŻEROWIE CORAZ BARDZIEJ ŚWIADOMI SWOICH PRAW

Polscy pasażerowie są w europejskiej czołówce pod względem liczby skarg składanych na przewoźników lotniczych. Z roku na rok takich skarg przybywa, co wynika z rosnącej świadomości konsumentów w zakresie przysługujących im praw. Linie lotnicze wskazują, że unijne rozporządzenie, które określa prawa pasażerów w ruchu lotniczym, jest niejasne i pozostawia duże pole do interpretacji przepisów. Komisja Europejska rozważa jego nowelizację, nie zamierza jednak ograniczać zakresu ochrony przysługującej podróżnym.

– W Polsce świadomość pasażerów rośnie, coraz więcej osób składa skargi w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego i korzysta z usług firm odszkodowawczych, które namawiają również do składania pozwów cywilnych. Problem polega na tym, że przepisy są niejasne, co powoduje dużą elastyczność w ich interpretacji. Sędzia ma możliwość wyboru różnych ścieżek postępowania. W ostatnich latach zauważalny jest dość duży prokonsumeryzm zarówno w decyzjach administracyjnych, jak i w wyrokach sądów cywilnych. Większość spraw rozstrzyganych jest więc na korzyść pasażerów – mówi prof. Anna Konert, dyrektor Instytutu Prawa Lotniczego i Kosmicznego Uczelni Łazarskiego.

Złożenie skargi w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego powoduje wszczęcie postępowania w Komisji Ochrony Praw Pasażerów, która rozpatruje przypadki naruszenia praw pasażerów przez przewoźników lotniczych w przypadkach takich jak odwołanie lub znaczne opóźnienie lotu bądź odmowa przyjęcia na pokład. W ciągu ostatnich lat liczba skarg składanych w ULC dynamicznie rosła: w 2015 roku było ich ponad 5,1 tys., podczas gdy jeszcze pięć lat temu (w 2011 roku) odnotowano ich niecałe 2,2 tys.

Z raportu Europejskiego Centrum Konsumenckiego „Prawa pasażerów linii lotniczych 2015” wynika, że w ubiegłym roku na terenie Unii Europejskiej wpłynęło ponad 7 tys. skarg na przewoźników lotniczych. Polska zajmuje trzecie miejsce (za Austrią i Włochami) pod względem liczby przyjętych skarg, z których najwięcej dotyczy opóźnionego, zagubionego lub zniszczonego bagażu. Jak wynika ze statystyk ECK, w ciągu miesiąca w Europie odwoływanych jest około 5,5 tys. lotów, a ok. 107 tys. rejsów jest opóźnionych. Pasażerowie linii lotniczych składają skargi znacznie częściej niż osoby korzystające z innych środków transportu.

– Skarg na odwołane i opóźnione loty jest coraz więcej. W Polsce istnieje problem z terminem przedawnienia takich roszczeń. W zależności od sądu w procedurze cywilnej może to być od roku do nawet dziesięciu lat, ponieważ przepisy są niejasne. Natomiast w procedurze administracyjnej zapadł niedawno wyrok NSA, według którego roszczenia odszkodowawcze za odwołany i opóźniony lot nie ulegają przedawnieniu. Wobec tego pasażer, któremu 10 lat temu odwołano lot, ma obecnie możliwość wniesienia skargi do Urzędu Lotnictwa Cywilnego – mówi prof. Anna Konert.

Prawa pasażerów w transporcie lotniczym określa wprowadzone w 2004 roku rozporządzenie unijne WE 261/2004. W przypadku odwołania rejsu lub opóźnienia przekraczającego trzy godziny pasażerom przysługuje szereg przywilejów, m.in. prawo do zwrotu kosztów zakupionego biletu i odszkodowanie za niemożność kontynuowania podróży do kwoty 600 euro. Jeżeli zaszła konieczność oczekiwania na lot w nocy, wówczas przewoźnik musi zapewnić opiekę, wyżywienie i nocleg w hotelu oraz darmowy transport na lotnisko. Jednak mimo rosnącej liczby skarg na linie lotnicze wciąż tylko niewielki odsetek pasażerów dochodzi swoich praw.

Jak podkreśla dyrektor Instytutu Prawa Lotniczego i Kosmicznego Uczelni Łazarskiego, rozporządzenie UE określające prawa pasażerów pozostawia duże pole do interpretacji zapisów prawnych. Dodatkowo Polska jest jednym z nielicznych krajów, które w sytuacji naruszenia praw pasażerów dopuszczają postępowanie dwutorowe, zarówno w procedurze administracyjnej, jak i w sądach cywilnych. Pasażer może więc złożyć skargę na przewoźnika w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego oraz wnieść pozew sądowy. Obecnie Komisja Europejska pracuje nad zmianami w rozporządzeniu, za czym lobbują m.in. linie lotnicze, które dowodzą, że z tytułu niejasnych zapisów prawa i szerokiej ochrony przysługującej pasażerom ponoszą ogromne straty finansowe.

– Przepisy dotyczące praw pasażerów nastręczają bardzo dużo problemów, odkąd ponad dziesięć lat temu zostało to uregulowane rozporządzeniem unijnym. Problemy w praktyce okazały się ogromne dla przewoźników, a początkowo również dla samych pasażerów. Obecnie dyskutowane zmiany w idą w kierunku kompromisu, jednak wciąż szala przechyla się na korzyść pasażerów – mówi prof. Anna Konert w wywiadzie udzielonym podczas pierwszej w Polsce konferencji European Air Law Association (EALA), której partnerem była m.in. Uczelnia Łazarskiego.

Polacy z roku na rok latają coraz więcej, a rodzimy rynek lotniczy jest jednym z najszybciej rozwijających się w Europie. W całym 2015 roku polskie lotniska odprawiły ponad 30 mln podróżnych. Według prognoz do 2030 roku będzie ich już około 60 mln. Jak wynika z danych ULC, w I połowie bieżącego roku najwięcej pasażerów przewiózł irlandzki Ryanair (4,4 mln), drugie miejsce zajęły Polskie Linie Lotnicze LOT (3,1 mln).

prof. Anna Konert, dyrektor Instytutu Prawa Lotniczego i Kosmicznego, Uczelnia Łazarskiego