Polskie firmy rodzinne 2016

Przeczytaj także: Firmy rodzinne a fundusze private equity

Opracowany przez PwC i Instytut Biznesu Rodzinnego raport dowodzi, że w minionym roku aż 85% polskich firm rodzinnych udało się osiągnąć wzrost sprzedaży. To bardzo dobry wynik, znacznie wyższy od globalnej średniej (64%). Prognozy na nadchodzące 5 lat również są optymistyczne. Niemal 7 na 10 respondentów z Polski liczy na stabilny rozwój firmy, a 29% ankietowanych spodziewa się bardzo szybkiego wzrostu. W poprzedniej edycji badania wskaźniki te wyniosły odpowiednio 80% i 17%, co jest dobitnym dowodem na to, że nastroje wśród rodzinnych biznesów uległy zdecydowanej poprawie. Wielu respondentów uważa, że filarem ich rozwoju jest ekspansja na zagraniczne rynki. W tej chwili działa na nich 68% polskich firm rodzinnych, a 65% ma w planach zdobycie kolejnych.

„W porównaniu z reprezentantami innych części świata polskie biznesy rodzinne osiągają bardzo dobre wyniki, dlatego ich optymistyczne myślenie o rozwoju w perspektywie długookresowej nie powinno zaskakiwać. Mają do tego w końcu liczne powody – z roku na rok przybywa przedsiębiorców, którzy swoje strategie budują już nie tylko w oparciu o krajowy rynek, ale planują lub już z sukcesami prowadzą ekspansję zagraniczną. Kolejne lata będą z pewnością czasem na umacnianie pozycji w Polsce i zdobywanie kolejnych, nawet tych odległych rynków” – mówi Piotr Wyszogrodzki, partner w PwC, lider praktyki polskich firm rodzinnych.

Szeroko zakrojone plany rozwojowe firm rodzinnych to także mnóstwo dodatkowych wyzwań. Okazuje się, że największym z problemów, na jaki wskazują firmy rodzinne jest pozyskiwanie i zatrzymywanie wartościowych pracowników (61% wskazań).

Kłopoty rekrutacyjne nie są jednak zaskakujące. W dobie transformacji cyfrowej i czwartej rewolucji przemysłowej pracownicy wyspecjalizowani w wąskich dziedzinach są poszukiwani przez wiele firm równocześnie, co powoduje, że znalezienie eksperta może być nie tylko problematyczne, ale i kosztowne. Do tego 44% ankietowanych uważa, że firmy rodzinne w większym stopniu niż inne podmioty mają trudności z pozyskaniem i zatrzymaniem utalentowanych pracowników.

Zmiana pokoleniowa to kolejny związany z rekrutacją problem. Prognozuje się, że do 2020 r. przedstawiciele pokolenia Y stanowić będą połowę pracowników na świecie. To wymaga od firm, także rodzinnych, stworzenia środowiska pracy odpowiadającego potrzebom młodego pokolenia, świetnie odnajdującego się w transformacji cyfrowej, a przy tym wymagającego, ambitnego i oczekującego elastycznego czasu pracy.

Innym wyzwaniem, także związanym ze zmianą pokoleniową, jest sukcesja. 72% badanych w Polsce zamierza przekazać stery w swoich przedsiębiorstwach następnemu pokoleniu (39% globalnie). Zdaniem autorów raportu podstawową bolączką wielu polskich firm rodzinnych jest jednak brak dobrze umocowanego i zakomunikowanego planu sukcesji - istnieje on zaledwie w 9% przebadanych firm (15% globalnie). Tylko 6% respondentów z naszego kraju (wobec 34% globalnie) zamierza przekazać kontrolę własności nad firmą zatrudniając profesjonalnych menedżerów do zarządzania przedsiębiorstwem. O sprzedaży firm myśli jedynie 9% ankietowanych z Polski (17% globalnie).

„W firmach rodzinnych, z którymi miałam możliwość współpracować przy przeprowadzaniu procesu sukcesji i tworzeniu Konstytucji Rodziny, niezwykle istotnym wyzwaniem było wypracowanie zasad, przez których pryzmat członkowie rodziny będą w przyszłości dokonywać zmiany pokoleniowej. Członkowie rodziny biznesowej, myślącej o długowieczności powinni znać odpowiedzi na pytania: w jaki sposób i kiedy wybrać następnego prezesa firmy, jak będziemy go oceniać, czy jak zapewnić bezpieczeństwo finansowe starszemu pokoleniu. Wspólne szukanie odpowiedzi na te pytania nie tylko konkretyzuje pogląd rodziny biznesowej na dany temat, ale też ułatwia podejmowanie decyzji w przyszłości i umacnia więzi osób zaangażowanych w proces” – twierdzi dr Adrianna Lewandowska, prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego.

Firmy rodzinne: transformacja cyfrowa i nowe modele biznesowe

Większość respondentów biorących udział w badaniu PwC i IBR stwierdziło, że rozumie jakie korzyści niesie za sobą transformacja cyfrowa oraz wie jak mierzyć efekty jej implementacji. Aż 62% ankietowanych w Polsce (45% globalnie) uznało, że ich przedsiębiorstwa są dobrze przygotowane do odparcia zagrożeń związanych z atakami cybernetycznymi. Zbliżony odsetek respondentów zadeklarował, że ich strategia odpowiada na wyzwania transformacji cyfrowej.

Jednak jak podkreślają eksperci w raporcie, transformacja cyfrowa bywa często mylona z rozbudową funkcji klasycznego IT. To przekłada się na węższe rozumienie zmian i brak pełnej wiedzy o szansach jakie daje wykorzystanie nowych technologii, ale i o zagrożeniach jakie za sobą niosą.

W dobie dynamicznych zmian, powodowanych przez czynniki takie jak zmiana pokoleniowa, czy transformacja cyfrowa, modele biznesowe, w oparciu o które funkcjonują firmy rodzinne, stale ewoluują i muszą ewoluować. Jak zauważają autorzy raportu rewolucja cyfrowa sprzyja powstawaniu nowych modeli biznesowych opartych o nowe technologie (np. Uber, AirBnB, BlaBlaCar), które zagroziły tradycyjnym sektorom transportu miejskiego i hotelarskiego, a jeszcze kilka lat temu albo w ogóle nie istniały, albo nie były traktowane jak poważna konkurencja. W związku z tym przedsiębiorstwa muszą być w procesie stałej zmiany, żeby odpowiedzieć na potrzeby nowego konsumenta, choćby poprzez lepszą identyfikację jego potrzeb. Bez tego bardzo łatwo stracić budowaną przez lata pozycję rynkową.

Zdaniem uczestników badania PwC i IBR najważniejszym zadaniem dla polskich firm rodzinnych na najbliższe 12 miesięcy będzie rozwój nowej oferty produktowej. Z jednej strony wymuszą go stale zmieniające się preferencje klientów, z drugiej umożliwią innowacje. W pięcioletniej perspektywie dla 45% w Polsce (64% na świecie) wyzwaniem będzie konieczność bycia innowacyjnym, aby nie wypaść z rynku, a dla 45% w Polsce (47% na świecie) dotrzymanie kroku rozwojowi nowych technologii.

O raporcie „Badanie firm rodzinnych 2016”
Badanie firm rodzinnych jest przeprowadzane przez PwC raz na dwa lata. W tegorocznej edycji badania wzięły udział 2 802 osoby z 50 krajów, w tym 34 ankietowanych z Polski. Wszystkie ankietowane firmy miały przychody powyżej 10 milionów dolarów. Polską edycję raportu opracowaliśmy we współpracy z Instytutem Biznesu Rodzinnego. Za pomocą pogłębionych wywiadów z właścicielami oraz osobami zarządzającymi firmami rodzinnym udało nam się określić, jakie wyzwania i szanse pojawiają się przed firmami rodzinnymi.