Media w Polsce wymagają repolonizacji?

Przeczytaj także: Główny ekonomista Credit Agricole wygrywa ranking cytowań

Jeśli chodzi o liczbę odbiorców, to najwięcej, także w Polsce, mają ich media internetowe, których udział w rynku medialnym – z wiadomych względów – wciąż rośnie i będzie rósł. Choć nie znajduje to jeszcze odzwierciedlenia w rynku reklamowym, na którym pod względem wielkości udziałów i przychodów nadal dominują media tradycyjne: telewizja, radio i prasa. Raczej prędzej niż później ta sytuacja jednak się odwróci, bo reklama w internecie jest i tańsza, i efektywniejsza.

Internet rządzi

Dlatego najważniejsze wydaje się, kto jest dziś głównym graczem w polskich mediach internetowych. Według danych Gemius-PBI (za listopad 2015 r.) wśród 20 najpopularniejszych witryn internetowych w Polsce aż osiem to media. Najwyżej, bo na 5. miejscu uplasował się Onet.pl (Ringier Axel Springer), na 7. – wp.pl (Grupa Wirtualna Polska, w większości kapitał zagraniczny), na dziesiątym – Interia.pl (niemiecki koncern Bauer), na 12. – Gazeta.pl (Agora), na 17. – o2.pl (Grupa Wirtualna Polska), na 18. – fakt.pl (Ringier Axel Springer), na 19. – filmweb.pl (kapitał polski), a na 20. – Money.pl (Grupa Wirtualna Polska).

Ta lista pokazuje tylko niewielki fragment rzeczywistości mediów online w Polsce. Dużo pełniejszy obraz wyłania się, jeśli zestawi się ją z innymi danymi Gemius-PBI, z najbardziej wiarygodnym, bo opartym o audytowane dane (z użyciem audytu site-centric), zestawieniem 20 największych wydawców witryn i programów internetowych w Polsce. Znalazło się w nim aż 13 grup medialnych, z których cztery trafiły do pierwszej piątki tego zestawienia (dane za listopad 2015 r.). Numerem jeden na nim jest Grupa Onet, należąca do niemiecko-szwajcarskiej firmy Ringier Axel Springer Polska. Drugie miejsce zajęła Grupa Wirtualna Polska (m.in. wp.pl i o2.pl), mająca wprawdzie także polskich udziałowców, ale kontrolowana przez fundusz Innova Capital, którego większość udziałów jest w rękach zagranicznych inwestorów. Na czwartej pozycji wylądowała Grupa Interia, którą kupił jakiś czas temu niemiecki koncern medialny – Bauer. Piąta lokata przypadła Grupie Gazeta.pl, czyli Agorze, kontrolowanej przez polskich akcjonariuszy, ale pokazującej taki obraz naszego kraju, jakby była w całości w rękach zagranicznych inwestorów, i to z krajów Polsce niechętnych. Numer 6. to Grupa Polska Press, której właścicielem jest niemiecki koncern medialny, Verlagsgruppe Passau. Dalej są: polska grupa medialna ZPR Media (wydawca m.in. tabloidu „Super Express”, miesięcznika „Murator” oraz wielu serwisów internetowych), Grupa TVN, przejęta niedawno przez Amerykanów, szwajcarska Grupa Edipresse.pl, dwóch wydawców mających polskich właścicieli: Filmweb.pl i Cyfrowy Polsat, polsko-niemiecka Grupa Gazeta Prawna, a także niemiecka Grupa Burda Media.

Prasa polska czy polskojęzyczna?

Teraz czas na media drukowane. W przypadku głównych ogólnopolskich gazet codziennych niby nie jest jeszcze źle, bo w ich przypadku polski kapitał ma stosunkowo silną pozycję. Jednak z drugiej strony te gazety coraz bardziej tracą czytelników – to biznes schodzący. Mimo to trzeba je wymienić, bo ciągle mają bardzo duży wpływ na opinię publiczną (kolejność według liczby czytelników): „Fakt” (Ringier Axel Springer), „Gazeta Wyborcza” (Agora), „Super Express” (ZPR Media), „Przegląd Sportowy” (Ringier Axel Springer), „Metrocafe” (Agora), „Dziennik Gazeta Prawna” (należy do Inforu Ryszarda Pieńkowskiego i Ringier Axel Springer Polska) i „Rzeczpospolita” (biznes Grzegorza Hajdarowicza).

Jednak już w grupie gazet regionalnych, wolniej tracących czytelników i mających ich w sumie więcej niż gazety ogólnopolskie, sytuacja jest alarmująca. Zdominował je bowiem niemiecki Verlagsgruppe Passau (Polska Press), którego tytuły regionalne – łącznie ma ich u nas ponad 15 – są niekwestionowanymi liderami w zdecydowanej większości polskich województw. Są w kraju regiony, w których wychodzą tylko dwie gazety regionalne i obydwie należą do Verlagsgruppe, który oprócz tego ma w naszym kraju kilkadziesiąt tygodników lokalnych, a także zdominował regionalne i lokalne media internetowe.

Gorzej być już nie może? Może. Wystarczy spojrzeć na listę największych wydawców czasopism (głównie tygodników i miesięczników) w Polsce. To trzy niemieckie koncerny: Ringier Axel Springer, Bauer i Burda Media, a także szwajcarski Edipresse, które wydają u nas dziesiątki pism. Wśród 20 najpopularniejszych (dane Polskich Badań Czytelnictwa za okres maj-październik 2015 r.) tygodników w Polsce aż 12 należało do koncernu Bauer, który zdominował u nas prasę kobiecą, telewizyjną (z programami TV) i młodzieżową (m.in. „Tele Tydzień”, „Życie na Gorąco”, „Chwila dla Ciebie”, „Twoje Imperium”, „Rewia”, „Motor”, „Dobry Tydzień” i „Bravo”). Dwa kolejne z tej dwudziestki należą do Axel Springer: „Newsweek Polska” i „Auto Świat”. Pozostałe to polski kapitał: „W Sieci”, „Wprost”, „Polityka”, „Angora” i trzy tygodniki regionalne („Tygodnik Ostrołęcki”, „TEMI” i „Tygodnik Siedlecki”).

W gronie miesięczników dominacja zagranicznych wydawnictw: Burda Media, Bauera, Edipresse i Axel Springer jest jeszcze silniejsza. I nie jest to tylko prasa kobieca, plotkarska, kulinarna, wnętrzarska, motoryzacyjna, poświęcona opiece nad dziećmi, domowym zwierzętom i ogrodom, ale i uznane, poważniejsze, specjalistyczne tytuły, jak: polska edycja magazynu ekonomicznego „Forbes” i „Komputer Świat” (Axel Springer), „PC Format” (Bauer), czy „Focus” i „National Geographic” (Burda Media).