Świadczenia rodzinne w Polsce 2013 r.

Przeczytaj także: Koniec ostrego kryterium dochodowego w zasiłkach rodzinnych

Podstawowe źródło danych opracowania stanowiły administracyjne zbiory Krajowego Systemu Monitoringu Świadczeń Rodzinnych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w formie:

• sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu świadczeń rodzinnych realizowanych ze środków budżetu państwa oraz budżetów gmin,
• danych jednostkowych o beneficjentach świadczeń rodzinnych i członkach ich rodzin.

W 2013 r. w Polsce średnio miesięcznie około 1993,1 tys. beneficjentów świadczeń rodzinnych korzystało z różnego rodzaju świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z ustawą świadczenia rodzinne obejmują:

• zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego,
• świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne oraz wprowadzony od 1 stycznia 2013 r. specjalny zasiłek opiekuńczy,
• jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka.

Beneficjenci świadczeń rodzinnych w ciągu 2013 r. otrzymali świadczenia na łączną kwotę blisko 7,5 mld zł, o 3,9% niższą niż w roku poprzednim. W tym samym okresie liczba beneficjentów korzystających ze świadczeń rodzinnych zmniejszyła się o 5,8%.

W puli wydatków na świadczenia rodzinne wyraźnie dominują dwie grupy: pierwsza to wydatki na zasiłki rodzinne wraz z dodatkami, czyli pomoc skierowana do rodzin z dziećmi (57,7% ogółu wydatków), a druga to wydatki na świadczenia opiekuńcze, pomoc skierowana dla osób niepełnosprawnych (38,5% ogółu wydatków).

Rodziny pobierające świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu

W tej części opracowania zostanie opisana zbiorowość beneficjentów korzystających ze świadczeń uzależnionych od dochodów zgodnie z zasadami obowiązującymi od 1 stycznia 2013 r.3 W związku ze zmianą metodologii dane o beneficjentach świadczeń rodzinnych uzależnionych od dochodu nie są porównywalne do lat ubiegłych.

Blisko 62% kwoty świadczeń rodzinnych wypłacono na świadczenia uzależnione od dochodu. Świadczenia uzależnione od dochodu pobierało 1202,4 tys. rodzin z dziećmi, co stanowiło ponad 60% ogółu rodzin pobierających świadczenia rodzinne. W 2013 r. w Polsce udział rodzin z dziećmi pobierających świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu w ogólnej liczbie rodzin z dziećmi4 wynosił 22,0% i charakteryzował się znacznym zróżnicowaniem terytorialnym. Najwyższy udział rodzin z dziećmi pobierających świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu odnotowano w województwach: świętokrzyskim, lubelskim i podkarpackim, gdzie wskaźnik ten wynosił blisko 29%, a najniższy w województwach: śląskim (14,5%), opolskim i dolnośląskim (powyżej 17%).

Wśród rodzin pobierających świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu, rodziny pełne stanowiły 74,7% (898,2 tys. rodzin), a rodziny niepełne 25,3% (304,2 tys. rodzin). W 2013 r. ze świadczeń rodzinnych uzależnionych od dochodu korzystało 137,8 tys. rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, co stanowiło 11,5% wszystkich rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych uzależnionych od dochodu. Wśród rodzin pełnych rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym stanowiły 11,6%, natomiast wśród rodzin niepełnych odsetek ten wyniósł 11,1%.

Struktura rodzin pobierających świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu w podziale na pełne i niepełne wykazuje znaczne zróżnicowanie terytorialne.

Najwyższy odsetek rodzin niepełnych odnotowano w 2013 r. w południowo-zachodniej Polsce, tj. w województwie: dolnośląskim, lubuskim, śląskim, gdzie udział rodzin niepełnych w liczbie rodzin pobierających świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu wynosił ponad 34%. Najniższy odsetek rodzin niepełnych w zbiorowości pobierających świadczenia rodzinne uzależnione od dochodu występował w południowo-wschodniej Polsce, w województwach: podkarpackim, małopolskim i lubelskim.