Migracja a potrzeby rynku pracy

Przeczytaj także: Studia wyższe nie przygotowują do pracy

László Andor, komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego, skomentował: „Niniejsze sprawozdanie przygotowane wspólnie z OECD dostarcza cennych wskazówek co do czekających nas poważnych wyzwań demograficznych. Zapewnienie mobilności pracowników w UE na sprawiedliwych zasadach, poprawa jakości szkoleń w celu zapobiegania niedoborowi kwalifikacji, zapewnienie godziwych warunków pracy i lepsza integracja pracowników spoza Unii mogą stanowić część rozwiązania problemu starzenia się społeczeństwa i przyszłych niedoborów wykwalifikowanej siły roboczej na europejskim rynku pracy”.

Niż demograficzny oraz niedobór wykwalifikowanej siły roboczej

Przewiduje się, że w latach 2013–2020 liczba ludności w wieku produkcyjnym (15-64 lat) w Europie spadnie o 7,5 mln (-2,2 proc.). Jednocześnie w całej strefie OECD liczba ta wzrośnie o taki sam odsetek. Według scenariusza zakładającego zerowe saldo migracji liczba ludności w wieku produkcyjnym w 28 państwach UE zmniejszy się jeszcze bardziej, nawet o 11,7 mln (-3,5 proc.) do 2020 r.

Niesie to konsekwencje nie tylko demograficzne: ponieważ rynek pracy jest dynamiczny, a zawody zmieniają się, niedobór wykwalifikowanej siły roboczej i niedopasowanie umiejętności urosną w UE do rangi istotnych problemów. Według europejskiego badania przedsiębiorstw z 2013 r. przeprowadzonego przez Eurofound mimo niepełnego wykorzystania siły roboczej 40 proc. przedsiębiorstw w UE ma trudności ze znalezieniem pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje. Dostępne dane wskazują, że ogólnie w większości krajów OECD zapotrzebowanie na pracowników w ciągu następnej dekady będzie się koncentrować na określonych zawodach – w większości wymagających wysokich kwalifikacji, ale też średniego poziomu umiejętności.

Wspólne sprawozdanie UE-OECD określa trzy uzupełniające się strategie stanowiące odpowiedź na zaistniałą sytuację:

1. wspieranie wewnątrzunijnej mobilności pracowników w celu zapewnienia lepszej alokacji umiejętności;
2. lepsza integracja migrantów spoza UE mająca zapewnić wykorzystanie ich umiejętności w bardziej inteligentny sposób;
3. przyciągnięcie wykwalifikowanych migrantów potrzebnych na rynku pracy w UE.

Wspieranie wewnątrzunijnej mobilności pracowników

Wkład unijnych pracowników mobilnych w ogólny wzrost zatrudnienia jest oczywisty: wskaźnik zatrudnienia osób, które przemieszczają się między państwami UE, jest wyższy niż w przypadku obywateli pozostających w kraju i wynosi 68 proc. w porównaniu z 64,5 proc. Ponadto wewnątrzunijna mobilność pomaga bardziej efektywnie wykorzystywać zasoby ludzkie poprzez transfer pracowników i umiejętności z regionów i krajów o mniejszym zapotrzebowaniu do miejsc, w których pracownicy i umiejętności są potrzebne.

Z przedstawionego sprawozdania wynika, że, aby usunąć dalsze przeszkody dla mobilności, konieczne będą działania polityczne. Zwiększenie wewnątrzunijnej mobilności pracowników będzie również wymagać lepszych narzędzi dopasowania umiejętności do potrzeb rynku pracy i większego nacisku na naukę języków obcych.

Cecilia Malmström, komisarz do spraw wewnętrznych, oświadczyła: „Wiele krajów UE nie jest dzisiaj w stanie zaspokoić swojego popytu na siłę roboczą wyłącznie za pomocą lokalnych pracowników. Zasadnicze pytanie nie dotyczy potrzeby migracji, lecz wykorzystania jej w jak najbardziej skuteczny sposób. Aby czerpać korzyści z migracji, potrzebujemy otwartych, przejrzystych i realistycznych strategii politycznych opartych na integracji i silnym przywództwie politycznym”.

Lepsza integracja migrantów spoza UE

W 2013 r. wskaźnik zatrudnienia obywateli krajów trzecich mieszkających w UE był o 12 punktów procentowych niższy od średniego wskaźnika zatrudnienia obywateli UE (52,6 proc. w porównaniu z 64,5 proc.). Różnica ta jest jeszcze bardziej widoczna w przypadku osób z wyższym wykształceniem.
W sprawozdaniu zwrócono uwagę na fakt, że ten istotny problem marnotrawienia ludzkiego kapitału można by rozwiązać poprzez ułatwienie uznawania zagranicznych kwalifikacji, dopilnowanie, aby imigranci mieli dostęp do najbardziej skutecznych aktywnych programów rynku pracy, i zapewnienie szkoleń językowych dostosowanych do umiejętności migrantów w krajach przeznaczenia.