Dzieci w Polsce w 2013 r.

Przeczytaj także: Dzieci w Polsce w 2012 r.

Jednocześnie od kilkudziesięciu lat systematycznie rośnie odsetek urodzeń pozamałżeńskich. W latach 90-tych XX w. odsetek ten wynosił 6-11%, zaś w ostatnich latach ze związków pozamałżeńskich rodziło się 19-22% dzieci. Udział urodzeń pozamałżeńskich w skali całego kraju jest zdecydowanie wyższy w miastach - w 2013 r. wyniósł prawie 26%, zaś na wsi ok. 20%. Inaczej wygląda sytuacja w województwach: warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim i lubuskim, w których odsetek dzieci urodzonych poza formalnie zawieranymi małżeństwami jest wyższy na wsi niż w miastach i wynosi od 37% do 45%.

W Europie - najwięcej dzieci ze związków pozamałżeńskich rodzi się w Islandii (ponad 60%) i krajach skandynawskich (ponad połowa), najmniej – w Grecji (poniżej 10%).

Rosnąca skala urodzeń dzieci pozamałżeńskich może być traktowana jako wskaźnik zmian sytuacji rodzinnej dzieci w Polsce i może oznaczać, że będą one wychowywane we wzrastającej liczbie rodzin tworzonych przez związki partnerskie lub w rodzinach niepełnych – co potwierdziły wyniki spisu z 2011 roku. Za wskaźnik tego typu zmian można uznać również zwiększającą się liczbę dzieci, których rodzice się rozwiedli. W 2013 roku ponad 51 tys. dzieci w wieku 0-15 lat doświadczyło rozwodu rodziców, co oznacza wzrost o prawie 25% w stosunku do roku 2000.

Korzystne dla liczebności populacji dzieci są niewątpliwie zmiany w zakresie umieralności. Z roku na rok w Polsce obserwuje się obniżanie się liczby zgonów niemowląt. W 2013 r. współczynnik zgonów niemowląt wyniósł 4,6‰ – co oznacza, że na każde 1000 urodzeń żywych zmarło ok. 5 niemowląt (w połowie lat: 90-tych XX w. 15, a na początku tego wieku - 8).

Jednocześnie w 2012 roku współczynnik zgonów niemowląt był dla Polski o 0,8 punktu wyższy niż dla całej populacji 27 państw UE. Najwyższy odsetek zgonów niemowląt w krajach unijnych ma Rumunia (9,0‰), najniższy Słowenia (1,6‰).

Przyczyną ponad połowy zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka, 1/3 stanowią wady rozwojowe wrodzone, a pozostałe zgony są powodowane chorobami nabytymi w okresie niemowlęcym lub urazami.
Spadkowi umieralności niemowląt w Polsce towarzyszy stały spadek umieralności dzieci w wieku 1-14 lat. Współczynnik zgonów dzieci w wieku 1-14 lat w 2013 roku wynosił 14 (w przeliczeniu na 100 tys. ludności tej grupy wieku), natomiast w połowie lat 90-tych ubiegłego wieku wynosił 27, a w 2000 r. – 21. Najkorzystniejsza pod tym względem sytuacja występuje w województwie świętokrzyskim – współczynnik zgonów dzieci w wieku 1-14 lat jest niższy o prawie 5 punktów od ogólnopolskiego – patrz mapka 3.
Główną przyczyną zgonów w grupie dzieci w wieku 1-14 lat są urazy i zatrucia powstałe w wyniku wypadków (31% ogółu zgonów w tej grupie wieku), kolejnymi przyczynami zgonów są wady rozwojowe i wrodzone (ponad 19%) oraz nowotwory złośliwe (ponad 18%).

Biorąc pod uwagę osoby w wieku 0-18 lat, czyli dzieci oraz uczącą się młodzież, także obserwujemy - na przestrzeni ostatnich 30 lat - systematyczny spadek liczebności tej grupy. W 1985 roku osoby te stanowiły 31% populacji, w połowie lat 90 ubiegłego wieku - 28%, a w ostatnim roku już tylko 19%. Zmniejszanie się liczby osób w wieku do 18 lat dotyczy prawie wszystkich grup edukacyjnych i – jak wspomniano wcześniej – jest wynikiem malejącej od połowy lat 80. XX w. liczby urodzeń