Karty płatnicze wg UOKiK

Przeczytaj także: Światowy Dzień Konsumenta: co wiemy o swoich prawach?

Rynek kart płatniczych w Polsce rozwija się bardzo dynamicznie. Korzystanie z nich jest obecnie zjawiskiem powszechnym. Powoduje to szereg problemów praktycznych, związanych z bezpieczeństwem dokonywanych transakcji, a także kształtowaniem praw i obowiązków użytkowników kart oraz ich wydawców. Z tego względu Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zbadał wzorce stosowane przy zawieraniu umów o korzystanie z kart płatniczych (debetowych, kredytowych i obciążeniowych) przez trzynaście banków: Bank Zachodni WBK, BPH, Citibank Handlowy, EuroBank, ING Bank Śląski, Lukas Bank, mBank, Millennium, Multibank, Pekao SA, PKO BP, Raiffeisen Bank Polska oraz Volkswagen Bank Polska.

Jak wynika z przeprowadzonej analizy, banki na ogół przestrzegają przepisów chroniących interesy ekonomiczne osób korzystających z kart płatniczych. Tym niemniej, UOKiK zidentyfikował obszary, w których może dojść do naruszenia praw słabszych uczestników rynku.

Niektóre banki (Citibank Handlowy, Raiffeisen Bank Polska) rezygnują z zawierania umowy o kartę płatniczą w tradycyjnej formie. Zastępuje ją złożenie przez konsumenta wniosku o jej wydanie, którego przyjęcie bank potwierdza. W opinii Urzędu, droga upraszczania formalności jest słuszna, jednak w tym wypadku może powodować pewne niebezpieczeństwa. Ważne jest, aby klienci banku przyzwyczajeni do tradycyjnego – równoczesnego – podpisywania umowy przez obie strony, byli świadomi skutków złożenia wniosku oraz zostali należycie poinformowani o warunkach umowy, do jakiej de facto przystępują. Jak pokazuje praktyka, zarówno świadomość konsumentów w tym zakresie, jak i rzetelność udzielanej informacji, nie są zadowalające.

Zgodnie z ustawą o elektronicznych instrumentach płatniczych, konsumenta obciążają transakcje dokonane za pomocą utraconej karty do 150 euro do momentu zgłoszenia jej zgubienia bądź kradzieży. Ograniczenie to nie dotyczy sytuacji, w której to klient banku nie dopełnił obowiązków – na przykład udostępnił kod identyfikacyjny (PIN) osobom trzecim. Natomiast od momentu zgłoszenia utraty karty, jej posiadacz odpowiada wyłącznie za transakcje, do których doszło z jego winy. Analiza Urzędu wykazała, że banki w sposób niedostateczny informują w regulaminach o uprawnieniach przysługujących konsumentom – nie wskazują górnej granicy, do której odpowiada klient (Lukas Bank, Raiffeisen Bank Polska, Citibank Handlowy) bądź w sposób lakoniczny odwołują się do ustawy (mBank, Millennium, Multibank). Niekiedy odpowiedzialność konsumenta jest kształtowana odmiennie niż w obowiązujących regulacjach prawnych – na przykład BPH żąda podjęcia dodatkowych czynności (złożenie pisemnego oświadczenia). Natomiast z warunków umowy Citibanku Handlowego wynika, że klient nie ma alternatywy, tzn. nie może skorzystać bezpłatnie z ochrony zagwarantowanej w ustawie, lecz musi płacić za rozszerzoną odpowiedzialność na warunkach banku. Co więcej, jest ona szersza tylko pozornie, ponieważ wprowadza m.in. ograniczenie czasowe – do 48 godzin przed utratą karty (72 dla wersji ze zdjęciem) oraz wyłącza odpowiedzialność za transkacje dokonane z prawidłowo wprowadzonym kodem PIN.