Kredyty walutowe: drużyny pierścienia ruszyły do akcji

Przeczytaj także: Rata kredytu we frankach niższa w VII

Sąd pierwszej instancji w Barcelonie wydał wyrok w sprawie kredytobiorcy, który zakupił pakiet inwestycyjno-kredytowy, w którego strukturze był również kredyt nominowany w obcej walucie. Sąd uznał takie połączenie za „produkt wysoko złożony” i wytknął jego spekulacyjny charakter.

W takich krajach jak Francja, Niemcy, Austria, Węgry, Chorwacja i Hiszpania, gdzie już kilka razy udało się kredytobiorcom udowodnić bankom korzystanie z ich przewagi przy ustaleniach z klientami, przywoływana jest dyrektywa 93/13/CEE Rady Europy z dnia 5 kwietnia 1993 „o nieuczciwych warunkach [zapisach] w umowach z konsumentami”, pozwalająca unieważnić nieuczciwe zapisy umowne, o ile daje się udowodnić brak równowagi stron w rozmowach klienta z bankiem. Cytowany jest też świeżo wydany w podobnym duchu wyrok Trybunału Sprawiedliwości w Strasburgu z 14 marca 2013 r. w sprawie przeciwko Caixa d’Estalvis de Catalunya, Tarragona i Manresa.

W sądach w Polsce i w Europie

Do krakowskiego sądu wpłynął pozew o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej na mieszkanie we frankach szwajcarskich. W pozwie wzmiankowany przez nas Tomasz Sadlik wnioskuje do sądu o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej, zasądzenie od pozwanego banku kosztów sądowych oraz wstrzymanie prowadzenia egzekucji bankowej z nieruchomości objętej kredytem i innych składników majątkowych kredytobiorców do czasu zakończenia prawomocnym wyrokiem postępowania sądowego. Wnioskuje też o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, w tym opłaty sądowej z powodu ciężkiej sytuacji finansowej.

Według powoda pracownica banku, która przygotowywała dokumenty, przekazała informację, iż wzięcie kredytu jest bezpieczne, bowiem bank posiada wystarczające zabezpieczenia na wypadek braku możliwości spłaty kredytu przez kredytobiorców.

A jednak w styczniu 2013 r., bank rozwiązał z Tomaszem Sedlakiem umowę informując, że prowadzić będzie egzekucję z nieruchomości obciążonej hipotekami, a ponadto też z innych źródeł majątku kredytobiorców, w tym wynagrodzenia za pracę jednego z małżonków.

Pozwany bank broni się, że wszyscy klienci, którzy mieli zamiar skorzystać z kredytów walutowych, byli informowani o ryzyku kursowym. Pozytywny efekt sprawy to powstanie rzeczonego stowarzyszenia.

W II połowie października ub.r. posiadaczy kredytów hipotecznych we franku zelektryzowała wiadomość o wyroku Sądu Najwyższego w sprawie dotyczącej klauzul walutowych w kredycie hipotecznym. „Klient banku może żądać unieważnienia, z mocą wstecz, niedozwolonych klauzul w umowie hipotecznego kredytu walutowego” – orzekł Sąd Najwyższy. Chodzi o klauzule dotyczące przeliczania walut po kursie ustalanym wyłącznie przez bank.

Wyrok dotyczy małżeństwa z woj. warmińsko-mazurskiego, które w 2006 r. zaciągnęło kredyt hipoteczny Ekstralokum we frankach szwajcarskich na kwotę stanowiącą wówczas równowartość około 200 tys. zł. Umowę zawarto na 20 lat. W umowie kredytowej bank zawarł wiele postanowień dotyczących przeliczania wypłacanego kredytu z franków na złote oraz rozliczania spłacanych rat ze złotych na franki. Bank wskazał przy tym – jako obowiązujące – kursy z własnych tabel walutowych. Takie postanowienia, niekorzystne dla klientów, zostały później wpisane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na listę niedozwolonych klauzul umownych.

Dodatkowo w sierpniu 2011 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo bankowe, nakazująca zamieszczanie w umowach dotyczących kredytów walutowych szczegółowych zasad ustalania kursu walut. Nowelizacja dopuściła także możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w obcej walucie, zakupionej przez kredytobiorcę w innym banku lub kantorze. Mimo zmian w przepisach, w umowie zawartej przez małżonków nadal były zawarte niekorzystne klauzule o przeliczaniu waluty. Małżonkowie zdecydowali się więc pozwać bank, żądając uznania niekorzystnych klauzul walutowych za nieważne, i to od dnia zawarcia umowy, tj. od 2006 r. Sąd I instancji uwzględnił powództwo, ale wyrok ten został uchylony przez sąd II instancji, który w całości oddalił pozew małżonków. Sąd uznał, że małżonkowie nie mieli tzw. interesu prawnego w pozywaniu banku, bo wskazane przez nich klauzule i tak powinny zostać uznane za nieobowiązujące ze względu na umieszczenie ich na liście UOKiK. Sąd stwierdził, że pozew małżonków był bezpodstawny także dlatego, że zmieniły się przepisy prawa bankowego.

Wyrok ten uchylił Sąd Najwyższy (sygn. IV CSK 142/13). Sąd przypomniał, że już w innych swoich wyrokach dopuścił możliwość wytoczenia powództwa o unieważnienie klauzul umownych, nawet jeśli zostały one uznane wcześniej za niedozwolone w postępowaniu antymonopolowym i wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych przez UOKiK.

– Samo uznanie klauzuli umownej za niedozwoloną nie powoduje wyeliminowania konkretnych postanowień z konkretnej umowy z bankiem – powiedział sędzia Antoni Górski.

SN odniósł się także do stwierdzenia sądu II instancji, że nowelizacja prawa bankowego z 2011 r. dostatecznie zabezpieczyła interesy kredytobiorców i że nie mają oni już podstaw do składania powództwa.

– Zmiany w ustawie odnosiły się do tych kredytów, które nie zostały całkowicie spłacone i do tej części kredytu, która pozostała do spłacenia – podkreślił Górski, wskazując na art. 4 nowelizacji. Dodał, że nowelizacja nie odnosiła się do części już spłaconej i w tym zakresie skarga małżonków była uzasadniona. Z tego powodu SN uchylił orzeczenie sądu II instancji i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

Wyrok powyższy został przez wielu ekspertów uznany za przełomowy dla setek tysięcy posiadaczy walutowych kredytów hipotecznych. Jednak trzeba postawić pytanie czy słusznie.